De fusillade op het Rademakersbroek

Nadat verzetsgroep De Bark vier Duitse militairen heeft vermoord, reageren de Duitsers met een repressaille: op vrijdagmorgen 2 maart 1945 halen ze 46 gevangenen uit hun cellen van De Kruisberg. Hun handen worden geboeid en ze krijgen een briefje met hun naam in hun zak. Legertrucks brengen hen naar het Rademakersbroek bij Varsseveld. Daar worden ze op een akker gefusilleerd.



Johannes Karel Sjouke Anema
24 jaar | Arnhem | Op 25 augustus 1920 wordt Johannes Karel Sjouke Anema in Leeuwarden geboren. Zijn familie verhuist in 1940 naar Arnhem. Anema gaat studeren aan de Landbouw-hogeschool in Wageningen. Voorjaar 1943 weigert hij de loyaliteitsverklaring te tekenen en duikt onder in Friesland. Daar sluit hij zich aan bij het gewapende verzet. Anema keert in april 1944 terug naar Arnhem en sluit zich vervolgens aan bij een knokploeg in Apeldoorn. Vanaf november duikt hij onder bij radiotechnicus Gerrit Meerhof, die een geheime zender heeft en wiens huis het centrum is van een verzetsgroep. Daar wordt Anema op 10 januari 1945 gearresteerd samen met elf anderen.

Oswald Reinhold Wilhelm Assmann
57 jaar | Amersfoort | Oswald Reinhold Wilhelm Assmann wordt op 9 mei 1887 in het Limburgse Tegelen geboren. Hij volgt zijn Duitse vader op als fabrikant. Vanaf 1939 woont Assmann in Amersfoort. Tijdens de oorlog ondersteunt hij gevangenen in Kamp Amersfoort met voedselpakketten en kleding. Ook is zijn woning een postadres voor Vrij Nederland en koeriers- en inlichtingendienst Rolls Royce. In 1945 begint Assmann zelf bulletins te maken gebaseerd op radioberichten uit Londen en bevrijd gebied. De ondergedoken student Jan de Vries helpt hem hierbij. Op 20 februari 1945 valt de SD de woning binnen en worden de mannen op heterdaad betrapt.


Hilbrand Johannes Baar
20 jaar | Hulshorst | Op 12 augustus 1924 wordt Hilbrand Johannes Baar in het Groningse Haren geboren. De familie verhuist naar Hulshorst op de Veluwe en gaat tijdens de oorlog in het verzet. Vader werkt bij de spoorwegen en hun huis grenst aan het perron. Zo wordt het een tussenstop en onderduikplaats voor gezochte treinpassagiers. Baar besluit eind 1942 om als infiltrant een opleiding tot politieagent te volgen in de Duitsgezinde Westenberg-Kazerne in Schalkhaar. Als agent in Nijmegen laat Baar op verzoek persoonskaarten van gezochte verzetsmensen verdwijnen. In september 1944 voegt hij zich voltijds bij de verzetsgroep Hulshorst-Hierden. Hij is commandant en instructeur. Uiteindelijk wordt Bram op 13 januari 1945 samen met kameraden gearresteerd.

Dionisius Dirk Bakker
65 jaar | Nunspeet | Op 1 oktober 1879 wordt Dionisius Dirk Bakker in Dubbeldam bij Dordrecht geboren. Bakker werkt als conducteur bij de spoorwegen en in Amsterdam wordt hij hoofdconducteur. Eind jaren dertig trouwt Bakker met zijn tweede vrouw Cornelia Johanna van Rheenen (Haarlem 1900) en verhuist met haar naar Nunspeet. In de oorlog verbergen Opa Bakker en Tante Cor onderduikers in en rondom hun huis. In 1943 zijn ze medeoprichter van het Verscholen Dorp: een onderduikplek in de bossen, waar op het hoogtepunt bijna 100 mensen wonen. Tijdens de spoorwegstaking van najaar 1944 zorgt Bakker dat de salarissen worden uitbetaald. Op 13 februari 1945 wordt hij thuis gearresteerd.


Jan Blankestijn
30 jaar | Apeldoorn | Jan Blankestijn is op 11 april 1914 geboren in Nijkerk. In de jaren dertig dient hij als kanonnier 2e klasse bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Tijdens de oorlog woont Jan in Apeldoorn. Hij werkt daar in de Centrale Keuken en is koopman van tweedehands goederen. Hij woont samen met de getrouwde Janna Wilhelmina Landman en haar twee kinderen. Blankestijn zit bij een knokploeg, is betrokken bij droppings en helpt Joden. Op 7 januari 1945 zou hij echter zijn gearresteerd, omdat hij vermomd als politieagent met twee vrienden voor eigen rechter speelde op een boerderij om eten te krijgen.

Franciscus Leonardus Boks Scholten
27 jaar | Olst | Op 21 juli 1917 wordt Franciscus Leonardus Boks Scholten geboren in Den Haag, als buitenechtelijk kind. Wanneer zijn moeder overlijdt, wordt Leo samen met een halfbroer geadopteerd door het echtpaar Berend Gerhardus Barthus Scholten en Cornelia Aartje Henriëtte Boks in Terwolde. Scholten heeft een verffabriek en later een fruitteelt-bedrijf. Leo wordt fruitkweker en landbouwer. In de oorlog is hij lid van een knokploeg, koerier en betrokken bij droppings. Hij pleegt aanslagen op spoorlijnen en neemt deel aan overvallen. Najaar 1944 duikt Boks Scholten onder in Vaassen en sluit zich aan bij de knokploeg van politieagent Gerhardus Lovink. Op 10 februari worden beiden gearresteerd.

Albert Bols
35 jaar | Bergentheim | Albert Bols wordt op 19 december 1909 geboren in Bergentheim. Hij wordt opzichter bij de Landbouw Crisis Organisatie. Bols controleert boeren en bestrijdt zwarte handel. In de oorlog is hij lid van de Raad van Verzet. Samen met zijn collega Mans Schuurman is Albert betrokken bij hulp aan onderduikers, de illegale distributie van bonkaarten, wapen-vervoer en de verspreiding van Trouw. Hij fietst door de omgeving van Bergentheim, houdt in de gaten wat er gebeurt en biedt mensen hulp. Op 11 januari 1945 wordt Bols samen met Schuurman gearresteerd. Ze zijn betrapt bij het opruimen van verdachte papieren in de pastorie van dominee Dijkhuis.

Jacobus Franciscus Gerrit Bouwman
22 jaar | Den Haag | Op 9 januari 1923 wordt Jacobus Franciscus Gerrit Bouwman geboren in Den Haag als zoon van een kleermaker. Bouwman wordt boomkweker. Hij volgt de Handels-school en daarna de Rijkstuinbouwschool in Boskoop, want hij wil in Canada gaan werken. In de oorlog zit Bouwman bij een knokploeg, maar hij is gesloten over zijn verzetswerk. Zijn vader schrijft na de oorlog: Eén doel had hij...en dat is iets te kunnen doen voor de Vrijheid. Eind december 1944 besluit Bouwman naar bevrijd gebied te crossen. Hij wordt begin januari echter gearresteerd in het dorpje Lienden in de Betuwe.

Christiaan Lambertus Brummer
31 jaar | Almelo | Op 29 maart 1913 wordt Christiaan Lambertus Brummer in Almelo geboren. Brummer is grondwerker en huwt eind 1935 Johanna Toerse (Almelo 1916). In de oorlog werkt hij als straatveger. In het laatste oorlogsjaar heeft Brummers zus Grietje een verhouding met een Duitse soldaat, die op straat op eigen houtje fietsen vordert. Een daarvan geeft hij aan Brummer, die het rijwiel doorverkoopt aan zijn zwager Gerrit Toerse. Als de relatie uitgaat stapt Grietje naar de autoriteiten. Vervolgens worden Toerse en Brummer vermoedelijk in december 1944 beiden gearresteerd: de eerste voor rijwieldiefstal, de tweede voor heling.


Wouter van Dam
41 jaar | Harderwijk | Op 30 september 1904 wordt Wouter van Dam geboren in Putten. In 1932 trouwt hij met Grietje Gerards (Harderwijk 1905) en het echtpaar krijgt een zoon. Het gezin woont in Harderwijk, waar Van Dam gemeentesecretaris is. Hij is een van de grondleggers van de LO in Harderwijk en commandant van de Raad van Verzet. Door zijn werk kan Van Dam veel persoonsbewijzen vervalsen. Ook geeft hij een seintje als er razzia’s dreigen. Van Dam werkt nauw samen met het distributiekantoor in Harderwijk, knokploegen in Apeldoorn en het Nationaal Steun Fonds voor het verzet. Op 26 januari 1945 zal hij ‘s ochtends thuis worden gearresteerd.

IJsbrand Willem den Drijver
47 jaar | Vriezeveen | Op 21 september 1897 wordt IJsbrand Willem den Drijver geboren in Den Haag. Hij wordt net als zijn vader tuinder en groentehandelaar. Den Drijver trouwt met Hendrika Jansen uit Vriezenveen, waar hij in de buurt is gemobiliseerd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het echtpaar woont het grootste deel van hun huwelijk in Vriezenveen. Ze krijgen een groot gezin. In de oorlog zit Den Drijver in het verzet. Hij noteert de gecodeerde berichten van Radio Oranje en geeft ze door. IJsbrand is veel op pad om onderduikers te helpen en mee te doen aan sabotageacties. De familie heeft zelf ook onderduikers. Op 3 februari 1945 valt de bezetter hun woning binnen.

Jan Cornelis Hendrik Fleer sr.
47 jaar |Amsterdam | Jan Cornelis Hendrik Fleer wordt geboren op 3 juni 1897 in Amsterdam. Hij wordt monteur, machinist op de koopvaardij en chauffeur. In 1921 trouwt hij met Afina Trijntje van der Wal (Groningen 1893). Zij krijgen twee zoons: Jan en Max. Begin jaren dertig verlaat Fleer zijn gezin. In 1941 gaat hij bij het Nationalsozialistisches Kraftfahrkorps (NSKK): een hulporganisatie van de Luftwaffe. Vanaf 1942 is hij chauffeur en monteur aan het Oostfront. Rondom Dolle Dinsdag deserteert Jan en duikt zeer waarschijnlijk onder bij Afina en de kinderen. Zij zijn als communisten actief in het verzet. Eind januari 1945 wordt de familie gearresteerd bij Fleers schoonzus in Slagharen. (foto: jongen linksonder)

Jan Fleer jr.
23 jaar | Amsterdam | Op 27 maart 1921 komt Jan Cornelis Hendrik Fleer in Amsterdam ter wereld. In 1922 volgt zijn broer Max. Begin jaren dertig verlaat vader Fleer zijn gezin. Moeder is communist en haar zoons worden dat ook. Na de hbs gaan ze naar de Hervormde Kweekschool om onderwijzer te worden. In de oorlog vervaardigt en verspreidt de familie vanuit huis De Waarheid. Jan en Max leveren kopij en stencilen de krant. Ze helpen onderduikers, werken voor Groep 2000, Het Parool en Ons Volk. Vader voegt zich bij het Nationaalsozialistisches Kraftfahrkorps (NSKK). Rondom Dolle Dinsdag duikt hij waarschijnlijk onder bij zijn voormalige gezin. Eind januari worden de Fleers bij familie in Slagharen opgepakt.


Hendrik Gerard van Geen
23 jaar | Putten | Op 15 juni 1921 wordt jonkheer Hendrik Gerard van Geen geboren in Waardenburg. In 1927 wordt zijn vader burgemeester van Putten. In de oorlog biedt het gezin hulp aan piloten en onderduikers. De kinderen verrichten koeriersdiensten, zijn betrokken bij droppings en vervoeren wapens, munitie en zenders. Ook helpen ze bij de sabotage van spoorlijnen. Op 30 september 1944 pleegt Van Geens verzetsgroep – zonder hem – een mislukte overval op een auto van de Duitse Wehrmacht, die tot de razzia van Putten leidt. Op 9 november wordt Van Geen gearresteerd wegens de Arbeitseinsatz. Hij belandt in Kamp Amersfoort, maar moet eind januari terug naar de SD. Onderweg probeert Henri vergeefs te ontsnappen. Zijn vriend Wiete Rengers Hora Siccama overlijdt hierbij.

Willem Gerritsen
24 jaar | Leidschendam | Op 18 maart 1920 wordt Willem Gerritsen in Scheveningen geboren. In de oorlog is hij adjunct-commies bij de PTT, maar liever gaat Wim zeilen op zijn zelfgebouw-de boot. Zijn vader wordt in 1942 gearresteerd en wegens verzetsactiviteiten veroordeeld tot 15 jaar tuchthuis in Duitsland. Daar zal hij in april 1945 aan vlektyfus overlijden. Eind 1944 besluit Wim samen met zijn vriend Kees Louwerens uit Voorburg te crossen naar bevrijd gebied om zich aan te sluiten bij de geallieerden. In de nacht van 7 op 8 januari belanden de mannen echter niet in bevrijd gebied, maar worden ze gearresteerd op een boerderij in de Betuwe.


Mannes Grendelman
31 jaar | Beerzerveld | Op 16 juni 1913 wordt Mannes Grendelman geboren in Bruchterveld bij Hardenberg. Hij trouwt in 1937 met Johanna Bouwhuis (Hardenberg 1915) en krijgt drie kinderen. De jongste, Mannes, wordt geboren op 15 juli 1945. Het gezin woont in Beerzerveld. Mannes is landbouwer en controleur bij de Provinciale Voedselcommissaris in Zwolle. In de oorlog helpt hij onderduikers. Zijn boerderij is een doorgangshuis. Samen met plaatsgenoot Wolter Oordt zit hij in de verzetsgroep Salland rondom droppingsplek Stegerveld tussen Ommen en Hardenberg. Grendelmans schuur is een opslagplaats voor wapens. Ook heeft hij een tijd een geheime zender. Op 12 januari 1945 wordt Mannes thuis gearresteerd.

Evert van Grevengoed
48 jaar | Putten | Evert van Grevengoed wordt op 19 februari 1897 geboren in Putten. Hij heeft een klein boerderijtje en leeft samen met zijn moeder tot haar dood in1938. In de oorlog is Van Grevengoed lid van de Raad van Verzet en de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij verzamelt distributiebonnen voor onderduikers en is betrokken bij droppings rondom Putten, Nijkerk en Voorthuizen. Bij zijn huis liggen in een gat in de grond veel wapens verborgen. Eind januari 1945 ziet een plaatsgenoot de SD uit Apeldoorn bij Everts huis, terwijl hij naar de markt is. Hij duikt dan tijdelijk onder. De wapens worden weggehaald, maar op 6 februari keert de SD terug om hem te arresteren.


Gerrit Griemink
27 jaar | Bergentheim | Gerrit Griemink wordt op 9 november 1917 in Emmen geboren. Hij werkt als opsporingsambtenaar bij het Rijkskolenbureau. Griemink trouwt in 1942 met Wolterdina Engels (Hoogeveen 1919). Het echtpaar vestigt zich in Bergentheim en krijgt in 1943 een zoon. Gerrit is zeer actief in het verzet. Hij biedt hulp aan Joden en onderduikers en zorgt voor bonkaarten. Griemink is lid van de Raad van Verzet, werkt voor de OD en verspreidt de illegale krant Trouw. Hij zit bij een sabotageploeg en is ook betrokken bij de droppings rondom het Stegerveld. Samen met andere verzetslieden uit de omgeving van Hardenberg wordt hij op 12 januari 1945 gearresteerd.


Jan de Groot
41 jaar | Vroomshoop | Op 25 juni 1903 wordt Jan Jacob de Groot geboren in Oude Pekela. Hij trouwt met Eibelliena Jacoba Westera (Den Ham 1903) en vestigt zich in Vroomshoop. Ze krijgen zeven kinderen en starten samen een houthandel: De Groots Houtbouw. Jan werkt voor defensie en daardoor in de oorlog ook voor de bezetter. Tegelijkertijd zit hij in het verzet. Zijn vrachtwagens smokkelen eten naar het westen, De Groot financiert de ondergrondse en vervoert zelf piloten, wapens en munitie. Voor onderduikers bouwt hij houten huisjes. Eind 1944 duiken drie Belgische parachutisten onder in zijn appelhof, samen met verzetsstrijder Jan van der Haar. Op 4 december worden Van der Haar en De Groot daar gearresteerd.


Jan van der Haar
31 jaar | Vroomshoop | Op 27 december 1913 wordt Jan van der Haar in Vroomshoop geboren. Hij werkt in het bakkersbedrijf van zijn vader en trouwt met Engeltje Heijenga (Daarlerveen 1914). Ze krijgen drie kinderen. Het echtpaar helpt en verbergt onderduikers. Engeltje is koerierster. Van der Haar vormt zelf een verzetsgroep en maakt deel uit van de Kring Vroomshoop. Hij is commandant van een eenheid, die het distributiekantoor van Den Ham overvalt, telefoonkabels doorsnijdt en het spoor saboteert. Eind 1944 duikt hij met drie Belgische parachutisten onder in de appelhof van ondernemer Jan de Groot. Daar worden De Groot en hij op 4 december gearresteerd.



Willebrordus Hermanus Gregorius Cornelis van den Heuvel
26 jaar | Almelo | Op 29 september 1918 wordt Wilhelm van den Heuvel geboren in Borne. Hij wordt timmerman en onderhoudt treinsporen. In 1944 komt hij een vriendin van vroeger tegen, Grada Johanna Kamerink (Wierden 1918). In juni 1944 -Grada is dan in verwachting – trouwt het paar. Ze vestigen zich in Almelo. Daar wordt hun dochter Grada Johanna Hendrika geboren. Wilhelm wordt met pleuritis opgenomen in het Diaconessenhuis. Op 2 januari 1945 wordt hij met bakkershulp Gerhardus Hendrikus ten Voorde gearresteerd. Beide mannen zouden aan zwarte handel heb gedaan en Ten Voorde zou in het bezit zijn geweest van vuurwapens.



Leendert Sietse Hohoff
25 jaar | Amsterdam | Op 20 mei 1919 wordt Leendert Sietse Hohoff in Amsterdam geboren. Hij is boekhouder en verloofd met de Joodse studente geschiedenis Louise van Raalte, die net als hij in Amsterdam-Zuid woont. Zij overlijdt in 1944 ondergedoken aan een hartafwijking. Hohoff helpt en verzorgt Joodse onderduikers. Hij werkt samen met geologiestudent Karel de Vries, leider van verzetsgroep Karel. In september 1944 wordt de illegale koeriers- en inlich-tingendienst Rolls Royce opgezet om de spoorwegstaking te omzeilen. Leendert sluit zich aan. Begin 1945 rolt de SD een deel van Rolls Royce op. Hohoff wordt op 20 februari gearresteerd in het huis van Oswald Assmann – een postadres – in Amersfoort.


Petrus Johannes de Kok
42 jaar | Almelo | Op 20 augustus 1902 wordt Petrus Johannes de Kok in Wouw (Noord-Brabant) geboren. Hij trouwt met Maria Vieleers (Breda 1903) en krijgt twee zoons. De Kok heeft een eigen accountantskantoor. Hij heeft een leidende rol in het verzet. Piet beschikt over goede zakelijke contacten, die hem geld geven voor onderduikers en andere verzets-activiteiten. Het verzet overlegt bij de familie aan huis en er zijn regelmatig logees. De Kok is openlijk anti-Duits. Zijn kantoor en woonhuis wordt in september 1944 gevorderd door de SD. De Kok wordt op 25 januari 1945 gearresteerd, doordat verzetsstrijder Henk van Wezel bij verhoor is doorgeslagen.


Luther Kortlang
24 jaar | Ermelo | Op 21 januari 1921 wordt Luther Anne Elisa Kortlang in Ermelo geboren. Het gezin telt zeven kinderen. Luther gaat naar de Koloniale Landbouwschool in Deventer en met medeweten van zijn vader in het verzet. Hij wil Nederland helpen bevrijden en daarna naar Indië. Kortlang verricht koeriersdiensten en is lid van de inlichtingendienst in Ermelo. Hij werkt veel samen met zijn neef Kees. Vanaf eind 1943 staat Luther onder gezag van gewestelijk commandant Piet van de Veluwe. Diens arrestatie en archief zullen eind januari 1945 leiden tot de arrestatie van Kortlang, zijn broer en zijn vader. Die laatste twee worden gefusilleerd bij de Woeste Hoeve.


Cornelis Joan Louwerens
24 jaar | Voorburg | Op 19 april 1920 wordt Cornelis Joan Louwerens in Amsterdam geboren. Omdat vader handelsagent is beweegt het gezin zich geregeld tussen Nederland en België. Louwerens krijgt een broer en een zus, maar zijn ouders scheiden. In de oorlog werkt Kees als ambtenaar bij het Departement van Justitie. Hij is bevriend met Wim Gerritsen, die ook in Den Haag woont. Het gezin Gerritsen verhuist in 1941 naar Leidschendam. De familie Louwerens in 1943 naar Voorburg. Eind 1944 besluiten de jongens dat ze zich bij de geallieerden willen aansluiten om Nederland te helpen bevrijden. Ze vertrekken op nieuwjaarsdag, maar worden in de nacht van 7 op 8 januari in de Betuwe gearresteerd.


Gerhardus Johannes Lovink
37 jaar | Arnhem | Op 19 juli 1907 wordt Gerhardus Johannes Lovink geboren in Enschede. Hij gaat bij de politie en trouwt met Margaretha Johanna van Oene (Deventer 1907). Aan het begin van de oorlog is Lovink hoofd van politie in Vaassen. Hij helpt onderduikers met schuilplekken, eten, bonkaarten en valse legitimatiebewijzen. Het gezin heeft zelf ook onderduikers in huis. Verzetsstrijders laat Lovink uit de cel ontsnappen en hij regelt wapens voor de ondergrondse. Ook werkt Gerhard samen met een knokploeg uit Apeldoorn, doet mee aan sabotageacties en met zijn Bende van Lovink overvalt hij boeren die weinig tot geen eten afstaan. Op 10 februari 1945 wordt hij gearresteerd, net als verzetsstrijder en bendelid Leo Boks Scholten.


Gerrit Luichies
58 jaar | Brucht | Gerrit Luichies wordt op 9 augustus 1886 geboren in Bergentheim. Hij is verwant aan Willem van der Sluis. Gerrit is opperman (metselaarsassistent) en landbouwer. Hij trouwt met Elsje Kelder en het echtpaar woont in Brucht. In de oorlog zit Luichies bij de Raad van Verzet. Hij helpt en verzorgt onderduikers. Ook verspreidt hij het verzetsblad Trouw en bezit illegale wapens. Vanaf het najaar van 1944 is Gerrit lid van de Binnenlandse Strijdkrachten. Op 12 januari wordt Luichies gearresteerd.


Gerrit Arend Meerhof
32 jaar | Apeldoorn | Op 24 augustus 1913 wordt Gerrit Arend Meerhof geboren in Apeldoorn. Hij trouwt met Dina Frederika Oosterman (Apeldoorn 1915) en krijgt twee kinderen. Een baby, die in juni 1945 wordt geboren, overlijdt binnen een week. Meerhof werkt als technicus bij Radio Kootwijk. Zijn huis is een centrum van illegale activiteiten. Hij zit bij de OD en later bij een knokploeg. Gerrit bouwt zelf zenders en runt een illegale radiopost, waarmee hij droppings organiseert en contact onderhoud met bevrijd gebied. Knokploeglid Johan Anema uit Arnhem zit bij hem ondergedoken. Op 10 januari 1945 arresteert de SD beide mannen thuis.


Wolter Oordt
25 jaar | Beerzerveld | Op 27 augustus 1919 wordt Wolter Oordt geboren in Beerzerveld bij Ommen. Hij heeft drie broers. Oordt is assistent bij de Rijkslandbouw-voorlichtingsdienst in De Krim. In de oorlog helpt hij onderduikers, vervalst persoonsbewijzen en verspreidt illegale bonkaarten. Hij is verloofd met Ida Hento, die net als Wolter actief is in het verzet. Oordt trekt voor zijn illegale activiteiten ook veel op met plaatsgenoot Mannes Grendelman. Ze verspreiden beiden Trouw en van tijd tot tijd duikt Oordt bij hem onder. Ze zitten samen in de verzetsgroep Salland rondom het afwerpterrein Stegeren. Op 12 januari worden Oordt en Grendelman gearresteerd.


Gerrit Jan Ormel
34 jaar | Kloosterhaar | Op 13 november 1910 wordt Gerrit Jan Ormel geboren in Dinxperlo. Hij trouwt in 1938 met Ankeliena van der Vinne (Gramsbergen 1915). Ze krijgen drie kinderen en hun boerderij in Kloosterhaar ligt naast die van Derk Jan te Rietstap. In de oorlog is de boerderij van de laatste een centrum van verzet voor de omgeving van Bergentheim. Ormel werkt nauw met hem samen. Beide gezinnen verbergen onderduikers. Vanuit Te Rietstaps huis wordt het blad Trouw verspreid. Daarnaast werkt Ormel voor de K.P. en plant sabotageacties, zoals overvallen op een bevolkingsregister en een distributiekantoor. Op 12 januari worden Ormel en Te Rietstap gearresteerd.


Derk Jan te Rietstap
31 jaar | Kloosterhaar | Op 7 april 1913 wordt Derk Jan te Rietstap in Halle (Achterhoek) geboren. Hij gaat naar Overijssel, waar hij trouwt met Pietertje van der Vinne (Gramsbergen 1914). Ze hebben een boerderij in Kloosterhaar naast het gezin van Gerrit Jan Ormel en krijgen drie kinderen. Vanuit zijn geloof ziet Te Rietstap het als zijn plicht om de medemens te helpen en te strijden voor vrijheid. In de oorlog is zijn huis een centrum van verzet voor de omgeving. Er zijn onderduikers en het dagblad Trouw wordt verspreid vanuit de boerderij. Verzetsstrijders overleggen er en er wordt samengewerkt met de KP. Op 12 januari worden Te Rietstap en Ormel gearresteerd.



Geert Salomons
30 jaar | Bergentheim | Op 10 juni 1914 wordt Geert Salomons geboren te Ambt Hardenberg (Slagharen). Hij trouwt in 1941 met Janette Nantine Medendorp (Gramsbergen 1919). Ze krijgen twee kinderen, waarvan eentje vroeg overlijdt. Salomons is boer en woont in Bergentheim. In de oorlog zit hij met Gerrit Ormel en Derk te Rietstap in het verzet. Geert is iemand die altijd en overal hulp verleent. Hij zorgt voor onderduikplekken en heeft thuis onderduikers: Joden, piloten, knokploegleden en medewerkers van Trouw, waar hij ook toe behoort. Hij werkt samen met de KP en doet mee aan sabotageacties, overvallen en spionage. Op 12 januari 1945 wordt Salomons gearresteerd, net als Te Rietstap en Ormel.


Gijs Albertus Schaftenaar
35 jaar | Harderwijk | Op 3 oktober 1909 wordt Gijs Albertus Schaftenaar geboren in Harderwijk. Hij is horlogemaker en juwelier en trouwt met Berendina Catharina Jenneken ter Weer (Enschede 1914). Via gemeentesecretaris Wouter van Dam komt Schaftenaar in aanraking met de illegaliteit. Het echtpaar helpt onderduikers, verspreidt Vrij Nederland en steunt het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Schaftenaars vrouw is koerierster. Hun winkel is postadres en verzamelpunt voor berichten, zoals die van Rolls Royce. Ook wordt het een uitvalsbasis voor het verzet, met logees en onderduikers. Een van hen is Gerrit Jan Schutten uit Hengelo. Op 15 februari worden Schaftenaar, zijn vrouw en Schutten gearresteerd.


Gerrit Jan Schutten
25 jaar | Harderwijk | Op 29 december 1919 wordt Gerrit Jan Schutten in Enschede geboren. Hij heeft een handel in kruidenierswaren en werkt als ambtenaar bij de belastingen in Hengelo (Ov). Wanneer Jan zich als oud-militair (hij was sergeant in de meidagen) moet melden voor krijgsgevangenschap duikt hij onder bij goudsmid Bert Schaftenaar in Harderwijk. Schutten is een vriend van Schaftenaar en verloofd met de zus van Berts echtgenote. De mannen zorgen voor de verspreiding van Vrij Nederland. Ook biedt Schutten hulp aan onderduikers en is betrokken bij koerierswerk, zoals voor Rolls Royce. Markt 16 is een postadres. Op 15 februari 1945 worden Schutten en het echtpaar Schaftenaar thuis gearresteerd.



Hermannes Schuurman
31 jaar | Bergentheim | Op 25 februari 1914 wordt Hermannes Schuurman geboren in Bergentheim. Schuurman is controleur bij de Landbouw Crisis Organisatie, net als Albert Bols, met wie hij in de oorlog nauw samenwerkt in het verzet. Mans biedt hulp aan onderduikers: hij verzorgt bonkaarten en regelt duikadressen. Ook zit hij bij de Trouw-groep rondom Derk te Rietstap, vervoert wapens en is betrokken bij de droppings bij het Stegerveld. Samen met Bols probeert hij op 11 januari in de pastorie van dominee Dijkhuis verdachte papieren op te ruimen, maar ze worden betrapt en later die dag gearresteerd. Verloofde Fenna Dorman blijft achter.


Roelof Seinen
32 jaar | Bergentheim | Op 19 september 1912 wordt Roelof Seinen geboren in Meppel. Hij wordt opzichter bij Rijkswaterstaat. In 1941 trouwt hij met Petronella Johanna Carolina Spandaw (geboren in Medan, Indonesië, ca. 1916). Het echtpaar woont in Bergentheim en krijgt twee kinderen. Seinen zit bij de Raad van Verzet. Vanaf november 1944 zit hij bij de Binnenlandse Strijdkrachten, gewest 4, district Salland en is plaatselijk commandant in Bergentheim. Zijn groep bestaat uit zo’n 30 man en er wordt samengewerkt met het verzet in Beerzerveld en Vroomshoop. Seinen biedt hulp aan piloten en onderduikers. Drie parachu-tisten verblijven een paar dagen bij hem thuis. Op 19 januari 1945 wordt Seinen gearresteerd in Junne.


Willem van der Sluis
34 jaar | Bergentheim | Willem van der Sluis wordt op 5 april 1910 geboren in Avereest. In 1942 trouwt hij met Gerritdina Huiskes (Losser 1915). Het echtpaar vestigt zich in Bergentheim, met een schildersbedrijf aan huis. Willem is verwant aan Gerrit Luichies. In de oorlog zit hij bij de Raad van Verzet. Zijn vrouw en hij nemen onderduikers in huis, zoals een joodse garagehouder, een knokploeglid en piloten. Van der Sluis helpt met de droppings bij het Stegerveld en regelt transport en opslag van wapens. Ook lakt hij gestolen Duitse auto’s over en is betrokken bij de verspreiding van Trouw. Eind 1944 wordt dochter Wilna geboren. Op 12 januari wordt Van der Sluis gearresteerd.


Albert Timmerman
47 jaar | Bergentheim | Op 11 januari 1898 wordt Albert Timmerman geboren in Gramsbergen. Timmerman trouwt in 1926 met Zwaantien Waterink (Hardenberg 1901). Hij is landbouwer. Het echtpaar woont in Bergentheim en krijgt twee kinderen. In de oorlog zit Timmerman bij de Trouw-groep rondom Derk te Rietstap. Ook biedt hij hulp aan piloten en heeft een wapendepot voor de bij Stegeren gedropte wapens. Timmerman zit bij de Raad van Verzet en de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij werkt onder andere samen met Albert Bols, Mans Schuurman en Gerrit Griemink. Op 12 januari wordt Albert gearresteerd.




Gerrit Toerse
25 jaar | Almelo | Gerrit Toerse wordt op 13 oktober 1919 geboren in Almelo. Hij is grondwerker en trouwt in 1939 met Auwerdina Jacoba Grietina Grob (Almelo 1922). Ze krijgen drie kinderen, waarvan de jongste wordt geboren na zijn arrestatie. Het laatste oorlogsjaar woont er in hetzelfde gebouw zijn zwager Chris Brummer, een Duitse soldaat die waarschijnlijk is gedeserteerd. Deze militair heeft een relatie met Brummers jongste zus en vordert goederen op straat, zoals een fiets die hij aan Chris geeft. Die verkoopt het rijwiel aan Gerrit. Na beëindiging van de relatie gaat Grietje, wellicht zwanger, naar de Duitse autoriteiten. Vervolgens worden de twee mannen vermoedelijk in december 1944 gearresteerd: de eerste voor heling, de tweede voor rijwieldiefstal.


Gerhardus Hendrikus ten Voorde
18 jaar | Almelo | Op 5 juli 1926 wordt Gerhardus Bernardus Hendrikus ten Voorde geboren in Almelo. In de oorlog is Ten Voorde bakkershulp en woont op Lijsterstraat 6 in de sociale woningbouw van de arbeiderswijk Witvoetenland. Zijn oudere broer Johannes Hermannus Gerhardus (1921) woont een paar huizen verderop. Eind 1944 vestigt timmerman en spoorwerker Wilhelm van den Heuvel zich met zijn jonge gezin op nummer 5. Van den Heuvel wordt echter al snel met pleuritis opgenomen in het Diaconessenhuis. Beide mannen worden op 2 januari 1945 gearresteerd. Ze zouden zich samen schuldig hebben gemaakt aan zwarte handel en Ten Voorde zou vuurwapens hebben bezeten.


Jan de Vries
24 jaar | Amersfoort | Op 8 augustus 1920 wordt Jan de Vries in Hoorn geboren. Het gezin verhuist naar Amersfoort, waar vader lesgeeft. De Vries gaat wis- en natuurkunde studeren in Utrecht. In 1943 tekent hij de loyaliteitsverklaring, omdat hij zo ondergedoken medestudenten van collegedictaten kan voorzien. Hij is een tijd verloofd met studente scheikunde Clara Brink. Om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen, geeft De Vries les aan het Stedelijk Gymnasium in Amersfoort. Begin 1945 helpt hij plaatsgenoot Oswald Assmann met het maken van verzetskranten. Jan is dan ondergedoken. Op 20 februari 1945 worden de mannen op heterdaad betrapt en gearresteerd, omdat Assmann betrokken is bij koeriersdienst Rolls Royce.


Hendrik van Wezel
38 jaar | Almelo | Op 28 juni 1906 wordt Hendrik van Wezel in Almelo geboren als buitenechtelijk kind van Geertruida Christina Udinga. Zij trouwt in 1915 met Frederik van Wezel. Hendrik trouwt met Johanna Gezina Meintje Egbertsen (Ambt Almelo 1907). Het echtpaar krijgt twee kinderen. Van Wezel is bakker en broodventer. Zijn verzetsactiviteiten in de oorlog beginnen met het helpen van Joden. Hij wil zoveel mogelijk mensen een onderduikplek geven en van eten voorzien. Ook begint Van Wezel met het verspreiden van De Waarheid. In 1943 wordt hij lid van de CPN. Tegen het einde van de oorlog duikt Van Wezel onder, maar hij wordt op 22 januari 1945 opgepakt.

Jan Wijngaarden
24 jaar | Delden | Jan Wijngaarden wordt op 6 juni 1920 geboren in Staphorst. In de oorlog zit hij bij de marechaussee, die politietaken uitvoert. Wijngaarden wordt wachtmeester in Putten, waar hij zich in de loop van de oorlog verloofd. Hij gaat daar in het verzet en zit bij een knokploeg. Jan doet mee aan overvallen op distributiekantoren en vervoert en begeleidt in Nederland gestrande piloten op hun vluchtweg. Tegen het einde van de oorlog woont Wijngaarden in Delden en zit hij bij de koeriers- en inlichtingendienst Rolls Royce. Begin 1945 wordt hij in Putten gearresteerd in het huis waar zijn verloofde is ondergedoken.


Abram Arie IJzerman
19 jaar | Nunspeet | Op 10 juli 1925 wordt Abram Arie IJzerman in Nunspeet geboren als oudste zoon van Pieter Bastiaan Jan IJzerman, directeur van de Veluvine-verffabriek. Bram is lid van de scouting en gaat naar de lagere landbouwschool in Geldermalsen. In de oorlog gaat hij met zijn vader in het verzet. Hij helpt onderduikers in de Betuwe en is koerier. In de vakantie doet IJzerman illegaal werk voor zijn vader. Het verzet overlegt geregeld op Villa Bloemenheem. Bram helpt de onderduikers van het Verscholen Dorp bij Vierhouten, is koerier, saboteert kabels, blaast een spoorlijn op en werkt samen met een knokploeg. Op 18 januari 1945 worden Bram en zijn ouders thuis gearresteerd.


Pieter Bastiaan Jan IJzerman
49 jaar | Nunspeet | Op 31 januari 1896 wordt Pieter Bastiaan Jan IJzerman geboren in Diemen. In 1920 trouwt hij met Elisabeth Berendina van Waveren (Hillegom 1897): dochter van de president-commissaris van de Veluvine-verffabriek in Nunspeet. In 1921 wordt IJzerman daar directeur. Het echtpaar krijgt vier kinderen. In de oorlog gaan Piet en zijn oudste zoon Bram (1925) in het verzet: spionage, hulp aan onderduikers en piloten, overvallen voorbereiden, een spoorlijn opblazen, kabels doorsnijden en steun aan Het Verscholen Dorp in de bossen bij Vierhouten. Op 18 januari 1945 worden het echtpaar IJzerman en Bram ‘s ochtends vroeg thuis gearresteerd.


Teunis van Zwetselaar
44 jaar | Terschuur | Op 21 januari 1901 wordt Teunis van Zwetselaar in Renswoude geboren. In 1924 trouwt hij met Antonia van de Pol (Barneveld 1905). Ze krijgen drie kinderen en runnen café/pension De Viersprong met speeltuin in Terschuur. Van Zwetselaar maakt deel uit van de Raad van Verzet en heeft een zend- en ontvangstinstallatie met de naam Post No. 2. Zo helpt hij droppings organiseren. De Viersprong is ook een koerierspost en de ondergrondse vergadert er veel. Van Zwetselaar helpt onderduikers en piloten en is betrokken bij spionage, sabotage en overvallen van distributiekantoren en bontransporten. Begin 1945 duikt het gezin onder, maar op 7 februari worden Teunis, Antonia en hun oudste zoon gearresteerd.