Een Wijk- en Blokhoofd was iemand die de leiding had over de luchtbeschermingsdienst van een wijk of blok waar hij woonachtig was. Deze personen werden door de overheid en de gemeente aangesteld met als doel het leiding kunnen geven aan een luchtbeschermingsdienst in moeilijke situaties.
Ze moesten in de mobilisatie- en vredestijd er op voorbereiden en er voor zorgen dat de inwoners van een wijk voldoende waren geïnformeerd met de nodige voorlichting.
Blokhoofden
door Karel Berkhuysen
Hulpdiensten in een wijk of blok
De hulpdiensten in een blok werden op de volgende wijze samengesteld:
Geneeskundigendienst, bestaan uit: artsen, verplegers en verpleegsters, gediplomeerde E.H.B.O.-ers en vrijwilligers van de Luchtbeschermingsdienst.
Brandweer, bestaan alleen uit vrijwilligers.
Opruimingsdienst, Bestaat uit vrijwilligers onder leiding en toezicht van technische personeel van de gemeente.
Ontsmettingsdienst en de Chemische dienst , bestaan uit personeel van de stadsreiniging en van de gemeentelijke badhuizen.
Herstellingsdienst, Bestemd voor verschillende diensten. Deze ploegen staat onderleiding van technisch geschoold gemeente personeel.
Gasverkenning, personeel van de gemeentepolitie en de stadsreiniging wordt hiervoor het eerste opgeleid. Als ze niet over voldoende personeel beschikken, zullen vrijwilligers worden ingeschakeld.
Veterinaire dienst, bestaat alleen uit vrijwilligers.
Bewakingsdienst en ordedienst, bestaat uit personeel van de gemeentepolitie en indien noodzakelijk kunnen er vrijwilligers in dienst gesteld worden.
Uitkijk- en luisterdienst, bestaat alleen uit vrijwilligers.Blokploeg, bestaat alleen uit vrijwilligers.
Verbindingsdienst, bestaat vooral uit personeel van de PTT, als er indien noodzakelijk niet voldoende personeel beschikbaar is kunnen er vrijwilligers in dienst gesteld worden.
De taak
In het instructieboekwerk Instructie voor Blokhoofden wordt de taak van een Blok- Wijkhoofd beschreven:
Ten behoeve van den Luchtbescherming is de Gemeente 's-Gravenhage verdeeld in vakken. Aan het hoofd van een Vak staat een Vakhoofd en een Plaatsvervangende Vakhoofd. Elke vak is weer onderverdeeld in Blokken welke onder leiding staat van een blokhoofd en wordt bijgestaan door 2 Plaatsvervangende Blokhoofden. In ieder blok wordt voor de hulpverlening een Blokploeg gevormd.
De taak van het Blokhoofd is de organisatie van de luchtbescherming (Zelfbescherming) in zijn blok omvat:
Het geven van leiding aan de blokploeg bij het verlenen van hulp na een bominslag.
Het bekendheid geven van zelfbeschermingsmaatregelen in zijn blok ten opzichte van lichtuitstraling, brand- en scherfgevaar.
De registratie van de bewoners in zijn blok.
Het in overleg met het Wijkhoofd geregeld oefenen van de blokploegen met het beschikbare brandweermateriaal.
Het bijhouden van een eenvoudige registratie van de leden van zijn blokploeg.
Het aanwijzen van 2 leden van de blokploeg, die na een bominslag in het blok onmiddelijk den Vakleider en de Plaatsvervangende Vakleiders waarschuwen.
Het zoo spoedig mogelijk kennis geven van alle veranderingen in de samenstelling van de ploeg en het doen van voorstellen tot aanvulling of ontslag van het Wijkhoofd.
Het nemen van zoodanige maatregelen tot het onderhouden van alle in zijn blok aanwezige materialen en hulpmiddelen, dat deze steeds onmiddellijk voor gebruik gereed zijn.
Den Haag, 19 mei 1941.
x
(Jan Massink, Erfgoedcentrum, Achterhoek en Liemers)
