nieuws
Vier avonden lezingen op de Kruisberg over de grootste bankroof ooit
Woensdag 18 mei beet de Ondernemersvereniging Achterhoek het spits af. Een dag later was het de beurt aan de businessclub van voetbalvereniging De Graafschap. Vrijdag 20 en zaterdag 21 mei kan iedereen de lezing volgen over de grootste bankroof ooit.
Het betrof een overval van een Twentse verzetsgroep op een bank in Almelo tijdens de Tweede Wereldoorlog; buit 46 miljoen. Geld dat bestemd was voor het Duitse leger.
Zeven overvallers werden door de Duitsers gepakt en opgesloten in De Kruisberg.
Frank Krake (foto) schreef er een boek over. Hij houdt ook de lezingen. Dat gebeurt in lunchroom Buuls , dat gevestigd is in het voormalige gevangeniscomplex De Kruisberg. Zangeres Liza brengt tussendoor enkele speciaal voor het verhaal door haar geschreven nummers ten gehore.
Stichting Doetinchem Herdenkt verzorgt daarna een rondleiding door het complex. Onder meer worden de cellen bezocht waar de overvallers opgesloten zaten.
Kaarten kunt u bestellen via de homepage van deze website.
Indrukwekkende Dodenherdenking
Na twee jaar herdenken zonder publiek waren er als vanouds veel belangstellenden aanwezig tijdens de Dodenherdenking op 4 mei. De Catharinakerk was overvol en ook rond het Mark Tennantplantsen was het druk.
Om kwart voor zeven klonken de eerste klanken van Drum- en Showfanfare DES in de Catharinakerk. Daarna volgde koor Abbey Wednesday. Vervolgens hield Marit Thuys een voordracht over vrijheid. Kinderburgemeester Linn van Hall las daarna een gedicht voor.
Na een stille tocht langs het Joods Monument memoreerde memoreerde burgemeester Mark Boumans in het Mark Tennantplantsoen aan de wandeling die hij ooit door de stad had gemaakt met ons vorig jaar overleden SDH-bestuurslid Hans de Hartog. Hans had hem onder meer verteld over zijn jeugd in de verwoeste stad als gevolg van de bombardementen.
Ingeborg te Dorsthorst en Theo Rougoor legden namens SDH bloemen bij het monument. Marit en Linn legden samen met burgemeester Boumans een krans bij de Canadese zuil.
Nadien was er in de Catharinakerk een uitvoering van het Requiem van Fauré door het Deventer Vocaal Ensemble onder leiding van sopraan Elske te Lindert. (Foto's Henk den Brok, Achterhoek Foto)
Ontroerend om te zien was dat ook velen bloemen hadden gelegd of lichtjes hadden geplaatst bij de oorlogsgraven aan de Loolaan.
Het Zône College bezoekt De Kruisberg
Op vrijdag 8 april is de Kruisberg bezocht door leerlingen van school Het Zône College. Een vrijwilliger van Stichting Doetinchem Herdenkt verzorgde er een rondleiding. De scholieren toonden grote interesse voor de verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Na afloop was er een gezellige lunch bij Buuls.
Scholieren De Wijngaard bezoeken De Kruisberg
Op donderdag 7 april bezochten scholieren van school De Wijngaard De Kruisberg. Daar kregen ze van vrijwilligers van Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) een rondleiding. Tevens zagen zij de expositie van oorlogsfoto's en kregen ze in een op authentieke wijze ingerichte cel het verhaal te horen van de Doetinchemse verzetsvrouw Iet Gerritsen die er tijdens de oorlog gevangen zat.
Het bezoek maakte onderdeel uit van een project over de Tweede Wereldoorlog dat op hun school wordt behandeld. Dat bleek ook, want velen bleken opvallend goed op de hoogte van hetgeen er tijdens de oorlogsjaren is gebeurd.
Onthulling informatiebord
Op de Algemene Begraafplaats aan de Loolaan is woensdag 23 maart een informatiebord onthuld (zie videoreportage). Daarop veertien verhalen van oorlogsslachtoffers die er begraven liggen; twaalf geallieerde bemanningsleden die rond Doetinchem neerstortten en twee Nederlandse dwangarbeiders. De oorlogsgraven zijn geadopteerd door Montessorischool De Pas. Elk jaar onderhouden de leerlingen van groep 8 hun graven.
Roel Broer van de Oorlogsgravenstichting hield een toespraak en SDH-bestuurslid Arie Kappert vertelde het verhaal van een van de slachtoffers, spitfirepiloot Colin Edward Maitland.
Het was wethouder Hans Dales die samen met de leerlingen Lucas en Tijn het bord onthulde.
Alyenor las twee zelfgeschreven gedichten voor.
Als afsluiting zong de hele groep met zangeres Sunny en gitarist Chris het lied Imagine van John Lennon. Daarna was er voor iedereen limonade, koffie of thee en een petit four; een schenking van bakkerij Kaspers.
Herdenking bombardementen 19, 21 en 23 maart 1945
In de Catharinakerk zijn op maandag 21 maart de bombardementen van 19, 21 en 23 maart 1945 herdacht. (zie videoreportage). Op het tijdstip waarop 77 jaar geleden op 21 maart de bommen vielen, luiden naast de klokken van de Catharinakerk ook de andere kerkklokken van de stad twee minuten.
Daarna speelde het Taizé-ensemble de nummers Shenandoah en Frieden en zong Elske teLindert de vier bekendste regels uit het gedicht vrede van Leo Vroman.
Na het welkom door Esther Ruesen hield burgemeester Mark Boumans een toespraak. Daarin verwees hij naar de oorlog in Oekraïne
Vervolgens was het weer de beurt aan Elske ter Lindert: How beautiful are the feet uit de Messiah van Händel.
Het gedicht Vogels, geschreven door Esther Ruesen, werd voorgedragen door Hannah Hilferink.
Daarop volgde een film over Nico Brugman die zijn vader bij het bombardement op de Nemaho op 19 maart verloor en zijn zusje bij het bombardement van 21 maart.
Daarna ging Esther Ruesen in gesprek met scholieren van het Rietveld Lyceum: Otto van Mill, Maxim Verhaak, Marijn van Hal, Nienke Tiemessen, Aafke Buren en Kenan Löwenthal. Otto van Mill droeg een gedicht voor.
Bij het herdenkingsraam werden bloemen gelegd en kaarsen ontstoken terwijl Elske ter Lindert op het orgel speelde. Daarna vogde 1 minuut stilte.
Als afluting speelde het Taizé-ensemble La Paix (de vrede) van Händel en zong Elske ter Lindert Imagine van John Lennon.
Na afloop was er koffie en thee en bestond de mogelijkheid om de schilderijen van Ans van As-Berendsen en werkstukken van leerlingen van het Panora Lyceum te bekijken.
(zie ook de volledige videoreportage: VOLGT)
Familie Gerhard Nijland bezoekt Kruisberg
Op 12 maart bezocht familie van Gerhard Nijland De Kruisberg. Nijland was van december 1944 tot 1 februari 1945 een van de gevangenen van de Sicherheitsdienst in De Kruisberg. In zijn hooiberg werd de 46.1 miljoen gulden gevonden die het verzet bij een bankoverval in Almelo had buitgemaakt. Samen met zes anderen die betrokken waren bij de overval werd hij vanuit De Kruisberg naar concentratiekamp Neuegamme afgevoerd. Daar stierf hij. Binnenkort wil de familie daarom ook Neuengamme bezoeken.
Bloemen op het Rademakersbroek
Hoewel er vanwege corona geen openbare herdenking was, legden velen op 2 maart toch bloemen bij het monument op het Rademakerbroek. Dat deed ook, zoals elk jaar, SDH. Deze keer legde Arie Kappert een bloemstuk tusen de 46 namen van de verzetsmensen die er op 2 maart 1945 werden gefusilleerd.
Opname bombardement Rekhemseweg
Op 8 februari 1945 vielen er bommen op een huis aan Rekhemseweg. Daarbij kwamen drie bewoners om het leven: Alijda Noppert-Bleumink (41), Johan Hartjes (25) en zijn vrouw Maria Hartjes-Noppert(21). Hun zoontje Coen (bijna 2 jaar) werd zwaargewond.
Op 21 februari kwamen Marc en Annerique, de kinderen van Coen, voor het eerst in Doetinchem kijken wat waar met hun vader was gebeurd. SDH-cameraman Ronald filmde op het kerkhof en in het huis (foto). Daarna legde hij ook het interview in de Kruisberg vast. Over enige tijd is het resultaat te zien.
Lichtjesavond
De hernieuwde lockdown betekende op vrijdag 24 december een Lichtjesavond zonder publiek. Evenals vorig jaar was ook nu slechts een aantal SDH-vrijwilligers aanwezig. Zij plaatsten op 16 graven de lichtjes.
Korte documentaire Peter Thorne
Mede vanwege het feit dat Lichtjesavond slechts in een afgeslankte vorm doorgang kon vinden, is er een korte documentaire gemaakt over een van de 16 oorlogsslachtoffers van de Loolaan. Dat dat kon, is te danken aan de ervaren cameraman en geluidstechnicus Ronald Thuys. Dankzij zijn opnames en montages kwam op 19 december een indrukwekkende documentaire klaar.
Ronald is inmidels alweer bezig met een volgende documentaire; Frits Loep en de April-meistaking.
Interview met Willem Hissink over de onderduik van Betty Straus
De joodse Betty Straus zat tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken op een boerderij in het buitengebied tussen Doetinchem en Gaanderen. Twee jaar lang hielden Jan-Willem Lubbers en zijn vrouw Doortje Klein-Hesselink haar verborgen.
Op 18 november 2021 vertelde kleinzoon Willem Hissink in de studioruimte van SDH zijn verhaal.
U kunt het interview zien op het Youtube-kanaal van Stichting Doetinchem Herdenkt.
De ingrijpende onderduikperiode van Nico Velleman
De joodse Doetinchemmer Nico Velleman was twee jaar toen hij - gescheiden van zijn ouders en broertje- tijdens de Tweede Wereldoorlog onder de naam Piet Nauta werd ondergebracht bij een boerengezin in de omgeving van Sneek. Toen daar een Duitse inval dreigde, werd hij hals over kop naar een andere familie gebracht.
Na de bevrijding kwamen zijn ouders hem ophalen. Vreemden voor hem. Die ervaringen bepaalden de rest van zijn leven.
Op dinsdag 2 november werd het interview met hem opgenomen in de studioruimte van Stichting Doetinchem Herdenkt in De Kruisberg. U kunt het interview zien op het Youtube-kanaal van Stichting Doetinchem Herdenkt.
WOII-fietstocht
Op zondag 10 oktober heeft een groot aantal belangstellenden
deelgenomen aan de fietstocht (de stadstocht) van SDH.
Een week eerder was de tocht vanwege regen afgelast.
Afscheid Hans de Hartog
Op maandag 4 okober hebben wij afscheid genomen van ons bestuurslid Hans de Hartog. Hij overleed na maandenlange ziekte op 28 september op 73-jarige leeftijd.
Voorzitter Karel Berkhuysen hield een toespraak tijdens een bijzondere uitvaart op de natuurbegraafplaats De Slangeburg.
“Ik kom maandag niet”, zei je die zaterdag tegen me.
‘s Maandags zouden wij als bestuur van Stichting Doetinchem Herdenkt een vergadering hebben.
Vervolgens vertelde je dat je een dag eerder van je arts te horen had gekregen dat je ernstig ziek was. “En er is niets meer aan te doen”, voegde je eraan toe.
Vrijwel onmiddellijk daarna moest ik denken aan een uitspraak die ik meermaals van je had gehoord.
“Noe kan ‘k nog doen.”
Dat zei je vooral met een vakantiereis in het vooruitzicht. Nog niet zolang geleden bijvoorbeeld. Toen je aankondigde dat je naar het Afrikaanse Gambia zou vertrekken. Op een toon alsof het een midweekje Zeeland betrof. Terwijl ik het idee had dat je nog maar amper terug was uit het Midden-Oosten.
Als reactie op mijn gefronste wenkbrauwen klonk ook toen weer: “Noe kan ‘k nog doen.”
Mooi dat je dat allemaal gedaan hebt.
Zoals je zoveel dingen deed. Bij het Stadmuseum en bij onze stichting. Daarbij ging het eigenlijk vooral om het doen. Als er gepoetst of gesjouwd moest worden, of even iets opgehaald of bezorgd.
Dat deed je liever dan vergaderen. Temeer daar de agenda altijd te lang was. Vermoedelijk stond je daarin niet alleen, maar jij was wel de enige die het altijd even moest laten weten.
Gesprekken over Doetinchem, de historie en de inwoners daarentegen liepen vrijwel altijd uit.
Want je kende de stad als geen ander.
Ik spreek ook namens de andere vrijwilligers als ik zeg dat we blij zijn dat we je niet alleen als bestuurslid hebben leren kennen. Maar ook op een andere manier als mens, met Joke en je kinderen. Onder meer tijdens gezellige bijeenkomsten en op het moment dat je koninklijk werd onderscheiden.
En zoals die laatste keer dat ik je bezocht. In de tuin, op een van de laatste zomerse dagen. Terwijl Joke je liefdevol iets te drinken gaf. Een drankje dat vrijwel onmiddellijk je lichaam via slangetjes weer verliet en belandde in reservoirs onder je stoel.
Ik vroeg hoe en waar jullie elkaar voor het eerst hadden ontmoet. Je noemde het moment en de plek. En je voegde er onmiddellijk resoluut aan toe: “En ik wist meteen; dat is ze.”
Die opmerking maakte dat Joke moest huilen. En toen ook jij. En vervolgens ook ik.
Dankjewel Hans.
Youtube-kanaal
Vanaf 3 oktober heeft Stichting Doetinchem Herdenkt een eigen Youtube-kanaal. Vanaf nu kunt u alle films en interviws van SDH daar bekijken.
Nu ook unieke dagboeken van Jan Massink
Naast de unieke collectie 900 oorlogsfoto's van Jan Massink zijn er nu ook twee dagboeken ontdekt. Deel 1 beschrijft de periode van 10 mei 1940 tot en met 2 september 1941. Deel 2 van 3 september 1941 tot en met 29 juni 1945; de verjaardag van Prins Bernhard. Totaal 475 pagina's. Elke dag is door Massink van vroeg tot laat nauwgezet bijgehouden. Mede daardoor kunnen alsnog diverse foto's van bijschriften worden voorzien. Er was immers nog een aantal waarop tot dusver nog niet kon worden achterhaald wie of wat erop te zien was. Deel 1 is inmiddels door SDH uitgetypt. Momenteel gebeurt dat met deel 2. Geen sinecure, want naarmate de oorlog vorderde (en de papierschaarste toenam) , werd ook het handschrift van Massink alsmaar kleiner.
Eerste interview Oorlogsherinneringen
Op 30 september is in de studioruimte van Stichting Doetinchem Herdenkt in De Kruisberg het eerste interview Oorlogsherinneringen opgenomen. De 92-jarige Gerrit Wennink vertelt daarin onder meer over de Duitse inval, de dag dat hij in Arnhem was en Market Garden begon, het grote bombardement op het Doetinchemse centrum, de evacuatie en de bevrijding. Binnenkort ontvangen we nieuwe gasten.
Indien u zelf dergelijke oorlogsherinneringen hebt of als u iemand uit de (huidige) gemeente Doetinchem weet die zijn verhaal wil vertellen, dan kunt u een berichtje sturen naar info@doetinchemherdenkt.nl
Op die manier willen we de ooggetuigenverhalen bewaren voor de volgende generaties.
Indrukwekkend optreden
Op zowel vrijdagavond (17) als zaterdagavond (18september) was de sfeervole lunchroom Buuls in De Kruisberg uitverkocht. De toeschouwers zagen het theaterstuk De zolder van Leliegracht 6. Een aangrijpend en indrukwekkend stuk dat volledig door de drie jonge, pas afgestudeerde theatermakers zelf was geschreven. Ze speelden overtuigend hun rollen en zongen tevens prachtige nummers. Het was dan ook na een heftig slot doodstil in de zaal. Nog onder de indruk van hun optreden was er daarna een rondleiding voor het publiek door de vleugel van de voormalige SD-gevangenis.
Dank
Dank Ashanti Lavooij, Marie-Annet Kuipers en Merel Vrijhof voor jullie indrukwekkende stuk met prachtige zang.
Dank eveneens Ewout en Rick voor de techniek en ondersteuning.
Dank ook Judith Mink voor de organisatie.
Tevens dank Lunchroom Buuls voor het beschikbaar stellen van de zaal en de inzet van mensen van Zorgboerderij Slangenburg voor de inrichting.
Dank ook Carolien voor de enthousiaste bediening.
Bijna Bevrijd
Op vrijdag 17 en zaterdag 18 september zijn er optredens van De zolder van Leliegracht 6 in de voormalige gevangenis De Kruisberg.
Geen toevallig gekozen datums. Want 17 september 1944 betekende het begin van de geallieerde operatie Market Garden. Het is tevens een dag waarop het verhaal in de voorstelling begint. Met name als een dag later Eindhoven door de Duitse Luftwaffe wordt gebombardeerd.
Market Garden mislukte omdat de Duitsers de cruciale Rijnbrug bij Arnhem wisten te behouden; Noord-Nederland bleef daardoor bezet.
Enkele honderden gedropte geallieerde militairen wisten niet tijdig het bevrijde zuiden van het land te bereiken. Zij moesten zich gedwongen schuilhouden op talrijke onderduikadressen ten noorden van de Nederrijn. Iets wat ook gold voor de joodse Hannah in het stuk.
In overleg met het geallieerde opperbevel in het bevrijde Nijmegen organiseerde het verzet ontsnappingsacties. De eerste, in oktober -Pegasus I- was een succes. Met bootjes werden 138 militairen over de rivier gezet.
Een volgende ontsnappingsactie in november, Pegasus II, faalde jammerlijk omdat de groep onderweg op een Duitse eenheid stuitte. Velen werden gevangengenomen. Onder hen ook enkele Nederlanders: verzetsmensen die als gidsen fungeerden, militairen en een verpleegster. Zij belandden met een aantal geallieerden na enige tijd in de cellen van de door de Sicherheitsdienst gevorderde Kruisberg en werden als Todeskandidat aangemerkt.
Met uitzondering van de verpleegster werden zij vervolgens op 8 maart 1945 uit hun cel gehaald. Daarna werden ze bij de Woeste Hoeve gefusilleerd als represaille voor een verzetsaanslag op SS-polizeichef Rauter. Totaal 117 mannen; 25 van hen kwamen uit De Kruisberg.
Operatie Market Garden zorgt daarom op uiteenlopende wijze voor een verbinding met de voorstelling en De Kruisberg. De vlucht uit Eindhoven en de onderduik in Amsterdam door Edith in de voorstelling en de gevangenen in hun Kruisbergse cellen. Beide laten zien wat er 77 jaar geleden gebeurde als gevolg van die historische operatie. Gebeurtenissen die blijvend verteld moeten worden.
Stichting Doetinchem Herdenkt vertelt die verhalen in de cellen van De Kruisberg. Dat doen de vrijwilligers ook na afloop van de voorstellingen. Na een pauze na het optreden bestaat de mogelijkheid voor de bezoekers daaraan deel te nemen.
De optredens zijn in de sfeervolle lunchroom Buuls dat is gevestigd in het hoofdgebouw van De Kruisberg.
Tijden en kaartverkoop:
https://minktheaterproducties.nl/de-zolder-van.../
Drukbezochte Open Monumentendag
Op zaterdag 11 en zondag 12 september waren de Nationale Open Monumentendagen. SDH richtte op zaterdag de vleugel van De Kruisberg in met afbeeldigen van de verdedigingswerken rond Doetinchem; het dit jaar gekozen onderwerp. 's Morgens was er een uitgbreid interview in Havezate Hagen (De Kelder) met Arie Kappert dat via een livestream werd uitgezonden. Daarnaast was SDH rechtstreek op Radio Gelderland te beluisteren middels de Ridders van Gelre.
Zondag was SDH zowel op het IDC aan de Loolaan als in De Kruisberg aanwezig. Voor dat doel was onderzoekster Kirsten Zimmermann uit Amsterdam gekomen. Zij vertelde buiten over de 46 mannen van het Rademakersbroek. Uiteindelijk bezochten meer dan 200 mensen de expostie in de Kruisberg. De Loolaan telde 24 bezoekers.
Duitse verdedigingswerken tijdens Open Monumentendag
Op zondag 12 september is Stichting Doetinchem Herdenkt een van de deelnemers van de Open Monumentendag. In de voormalige SD-gevangenis De Kruisberg en op de Algemene Begraafplaats aan de Loolaan staan de Duitse verdedigingswerken in en rond Doetinchem tijdens de Tweede Wereldoorlog centraal. Bekijk het volledige programma:
http://openmonumentendagdoetinchem.nl/.../Programma-2021...
Aanschaf apparatuur
Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) heeft begin juli een laptop, een microfoon, een camera, een beamer en een externe schijf gekocht. Met die apparatuur is SDH in staat om interviews op te nemen van onder meer getuigen van de Tweede Wereldoorlog. Op die manier wil het de verhalen voor de komende generaties bewaren. Om de interviews op te kunnen nemen, richt SDH een kleine studioruimte in. De beamer wordt gebruikt voor het houden van presentaties en lezingen.
De aanschaf was mogelijk door bijdragen van donateurs, schenkingen en inkomsten van fietstochten, stadswandelingen en exposities.
Wederom aangepaste dodenherdenking
Evenals vorig jaar was er op 4 mei een aangepaste dodenherdenking in het Mark Tennantplantsoen. Bij het vredesmonument was er wederom geen publiek. De oganisaties die bloemen wilden leggen, hadden van tevoren van de gemeente een schema gekregen. Om kwart voor elf heeft SDH een bloemstuk gelegd.
Foto's bij graven Groesbeek
Vrijwilligster van stichting Faces to Graves Sigrid Norde deed onderzoek naar gesneuvelde Canadese militairen. Ze wist op die manier alle levensverhalen te beschrijven van de elf in Doetinchem omgekomen Canadezen tijdens de bevrijding op 1 en 2 april 1945. Van familie uit Canada kreeg ze tevens foto's. Zodoende kregen de mannen een gezicht en konden de foto's maandag 3 mei op hun graven van het ereveld in Groesbeek worden geplaatst. De in Canada geboren prinses Margriet opende de foto-expositie. Sigrid mocht haar een van de levensverhalen vertellen.
youtu.be/wlvcaco79cw
Rapport Joods vastgoed
22 april, volgt
Herdenking Groesbeek
Op vrijdag 2 april hebben Ingeborg te Dorsthorst en Karel Berkhuysen namensStichting Doetinchem Herdenkt, samen met Sigrid Norde van Stichting Faces to Graves, bloemen gelegd op de graven van Walter Edward Brown, Archibald James Code, Alex Elchuk, Alfred William Ogg, Henry Carl Johnson, James Prentiss Sands, Clyde Alexander Spencer, Archibald William Thompson, Stanley Edward Turner, Stanley Kobylas en Glenn Tufford Norton. Deze elf Canadese militairen kwamen op 1 en 2 april 1945 om het leven bij de bevrijding van Doetinchem. Ze liggen begraven tussen ruim 2300 andere gesneuvelde militairen op het Canadese Ereveld in Groesbeek.
Op vrijdagmorgen 2 april, 76 jaar nadat Doetinchem werd bevrijd, heeft SDH bloemen gelegd bij het Canadese monument in het Mark Tennantplantsoen ter nagedachtensi aan de elf Canadese militairen die daarbij sneuvelden.
Herdenking omgekomen spitters
Tijdens het bombardement op vrijdagmiddag 23 maart 1945 kwamen twee zogeheten TODT-arbeiders bij de brug over de Oude IJssel om het leven. De mannen werden door de Duitsers gedwongen om loopgraven aan te leggen. Toen om half zes een Amerikaanse bommenwerper zijn bommen op de stad liet vallen, overleefden Jan ter Harkel uit Eibergen en Pieter Mommers uit Den Haag de explosie niet.
Dinsdag, 23 maart, herdachten kinderen en andere familieleden Jan ter Harkel.
Symbolische herdenking
Op zondag 21 maart heeft Stichting Doetinchem Herdenkt in de Paskerk de slachtoffers herdacht van het bombardement op de stad op woensdag 21 maart 1945. Er werden bloemen gelegd bij een van de zes glas-in-loodramen die geschonken zijn door Maria Vriezelaar. Zij was het enige lid van de familie Vriezelaar uit de Hamburgerstraat dat overleefde. In de ramen staat een V als herinnering.
Het schoenmakersgezin telde tien doden. Zij stonden daarom vanmiddag symbool voor al die andere doden die op 21 maart, 76 jaar geleden, omkwamen.
Maria Vriezelaar trouwde later met Willlem Bervoets. En zij begonnen samen weer een schoenenzaak. Iets verderop in de Hamburgerstraat.
Sobere herdenking
Op vrijdagmorgen 19 maart heeft Stichting Doetinchem Herdenkt in de Waterstraat de slachtoffers herdacht van het bombardement op 19 maart 1945. Dat zijn Nico Brugman, 34 jaar | Albert Jan ter Waarbeek, 32 jaar | Jan Muis, 55 jaar | Albertje Overling, 5 jaar | Bertha Kok, 25 jaar | Antonius Jacobus Diepenbroek, 43 jaar | Johanna Maria Diepenbroek-Garretsen, 36 jaar | Johanna Maria Diepenbroek, 2 jaar | Antonia Maria Diepenbroek, 14 jaar | Jozefa Diepenbroek | Jacobus Johannes Diepenbroek, 8 jaar | Christianus Marinus Timmer, 45 jaar.
Zij kwamen op 19 maart 1945 om het leven door bommen van Britse vliegtuigen op de Nemaho en op de panden van Overling's bank en schoenmakerij Diepenbroek in de Waterstraat.
Vanwege de coronamaatregelen was er een aangepaste herdenking. Er werd onder meer een gedicht voorgelezen dat Toos Overling enkele jaren geleden maakte over het verlies van haar broertje Albertje. Na het luidden van alle Doetinchemse kerkklokken om 8.40 - het tijdstip van het bombardement- was er een minuut stilte. Daarna werden er bloemen gelegd. Dat gebeurde onder meer door Nico Brugman jr. Hij verloor zijn vader die op 19 maart bij de Nemaho omkwam en zijn zusje die tijdens het grote bombardement op 21 maart in de Boliestraat dodelijk werd getroffen. Na de herdenking legde hij ook bloemen op hun gezamenlijke graf aan de Loolaan.
Op 19 maart in het nieuws bij TV Gelderland en zondag is vanaf 16.45 de herdenking in de Catharinakerk en de nieuwe documentaire Met het begin van de lente bij Omroep Gelderland te zien.
Bloemen bij de Woeste Hoeve
Op 8 maart 1945 werden bij de Woeste Hoeve 117 mannen door een Duits vuurpeloton gefusilleerd. Onder hen 24 verzetsmensen en een Poolse piloot uit de SD-gevangenis De Kruisberg in Doetinchem. Ter nagedachtenis aan hen legde Stichting Doetinchem Herdenkt op 8 maart bloemen op het monument bij de Woeste Hoeve.
Gerard Albert van Assen | 35 jaar | Apeldoorn | Johannes Beekes | 26 jaar | Utrecht | Godfried Giuseppe Beer | 35 jaar | Arnhem | Gerrit Blaauw | 37 jaar | Doornspijk | Abraham du Bois | 28 jaar | Heiloo | Marinus Alijdus van den Born | 22 jaar | Ede | Richard Adrianus Formanoy | 60 jaar | Putten | Hendrik Franken | 23 jaar | Nunspeet | Jan Frederiks | 48 jaar | Dieren | Johan Georg Guttling | 22 jaar | Den Haag | Matthijs Hendrik van der Harst | 75 jaar | Den Haag | Johann Hermann Heijen | 27 jaar | Bussum | Cornelis Huisman | 48 jaar | Ermelo | Jacob Kapteijn | 42 jaar | Luttenberg | Johannes Evert Wilhelm Gijsbrecht Kortlang | 57 jaar | Ermelo | Johannes Martinus Kortlang | 25 jaar |Ermelo | Cornelis Johannes van der Linden | 21 jaar | Den Haag | Johan Willem Matthijsse | 53 jaar | Vaassen | Pieter van der Meer | 33 jaar | Apeldoorn | Hendrik Jan Nikkel | 20 jaar | Apeldoorn | Czeslaw Oberdak | 23 jaar | Krakau, Polen | Hendrik Jan Post | 42 jaar | Bergentheim | Jan Hendrik Prenger | 43 jaar | Hardenberg | Helmut Seyffards | 28 jaar | Abraham Streefland | 38 jaar | Renkum.
Bloemen op het Rademakersbroek
Op 2 maart 1945 werden uit de cellen van De Kruisberg in Doetinchem 46 verzetsmensen weggevoerd. Vanuit deze gevangenis van de Sicherheitsdienst werden de mannen naar het Rademakersbroek bij Varsseveld gebracht. Daar werden ze door een Duits vuurpeloton gefusilleerd.
Stichting Doetinchem Herdenkt legde op 2 maart 2021 bloemen bij het monument, ter nagedachtenis aan Johannes Karel Sjouke Anema | 24 jaar | Arnhem | Oswald Reinhold Wilhelm Assmann | 57 jaar | Amersfoort | Hilbrand Johannes Baar | 20 jaar | Hulshorst | Dionisius Dirk Bakker | 65 jaar | Nunspeet | Jan Blankestijn | 30 jaar | Apeldoorn | Franciscus Leonardus Boks Scholten | 27 jaar | Olst | Albert Bols |35 jaar | Bergentheim | Jacobus Franciscus Gerrit Bouwman | 22 jaar | Den Haag | Christiaan Lambertus Brummer |31 jaar | Almelo | Wouter van Dam | 41 jaar | Harderwijk | IJsbrand Willem den Drijver | 47 jaar | Vriezeveen | Jan Cornelis Hendrik Fleer sr. | 47 jaar |Amsterdam | Jan Fleer jr. | 23 jaar | Amsterdam | Hendrik Gerard van Geen | 23 jaar | Putten | Willem Gerritsen | 24 jaar | Leidschendam | Mannes Grendelman | 31 jaar | Beerzerveld | Evert van Grevengoed | 48 jaar | Putten | Gerrit Griemink | 27 jaar | Bergentheim | Jan Jacob de Groot | 41 jaar | Vroomshoop | Jan van der Haar | 31 jaar | Leendert Sietse Hohoff | 25 jaar | Amsterdam | Petrus Johannes de Kok | 42 jaar | Almelo | Luther Kortlang | 24 jaar | Ermelo | Cornelis Joan Louwerens | 24 jaar | Voorburg | Gerhardus Johannes Lovink | 37 jaar | Arnhem | Gerrit Luichies | 58 jaar | Brucht | Gerrit Arend Meerhof | 32 jaar | Apeldoorn | Wolter Oordt | 25 jaar | Beerzerveld | Gerrit Jan Ormel | 34 jaar | Kloosterhaar | Derk Jan te Rietstap | 31 jaar | Kloosterhaar | Geert Salomons | 30 jaar | Bergentheim | Gijs Albertus Schaftenaar | 35 jaar | Harderwijk | Gerrit Jan Schutten | 25 jaar | Harderwijk | Hermannes Schuurman | 31 jaar | Bergentheim | Roelof Seinen | 32 jaar | Bergentheim | Willem van der Sluis | 34 jaar | Bergentheim | Albert Timmerman | 47 jaar | Bergentheim | Gerrit Toerse | 25 jaar | Almelo | Gerhardus Hendrikus ten Voorde | 18 jaar | Almelo | Jan de Vries | 24 jaar | Amersfoort | Hendrik van Wezel | 38 jaar | Almelo | Jan Wijngaarden | 24 jaar | Delden | Abram Arie IJzerman | 19 jaar | Nunspeet | Pieter Bastiaan Jan IJzerman | 49 jaar | Nunspeet | Teunis van Zwetselaar | 44 jaar | Terschuur
Lichtjesavond Groesbeek
Vanavond, kerstavond, zijn tijdens Lichtjesavond ook op het Canadese Ereveld in Groesbeek 2619 lichtjes geplaatst. Onder meer op de graven van de tijdens de bevrijding van Doetinchem gesneuvelde elf Canadezen. Vanwege de lockdown was ook in Groesbeek geen publiek aanwezig
Lichtjesavond
Vanwege de lockdown was het programma volledig afgelast. Toch zijn er 24 december lichtjes geplaatst door de organisatie op de Doetinchemse oorlogsgraven aan de Loolaan.
Omroep Gelderland maakte er opnamen van. Uitzending op de radio op vrijdag 19:10 en op tv in het Nieuws. Stichting Doetinchem Herdenkt
Geen georganiseerde lichtjesavond
Vanwege de lockdown is er op 24 december geen georganiseerde Lichtjesavond.
Expositie leerlingen Rietveld Lyceum
Op zondag 13 december aanschouwden in De Kruisberg vele tientallen bezoekers de werkstukken en de brieven van leerlingen van het Rietveld Lyceum. Met trots had kunstdocente Joke Kok de expositie een dag eerder ingericht. Veel bezoekers waren onder de indruk over de wijze waarop jongeren vrijheid ervaren.
(zie bericht hieronder).
Alle aangekondige openingen tot half januari komen vanwege de lockdown te vervallen
Monumentale gemeentehuissteen
Op 10 november 1727 werd op de Markt het nieuwe gemeentehuis in gebruik genomen. Dat moest er komen omdat drie jaar eerder in de nacht van 4 op 5 december tijdens een zware storm het oude was ingestort. De Zutphense architect Isaack van de Heuvel maakte daarom een ontwerp. Een prachtig ontwerp. Nadat de aanbesteding een feit was, werden er vanuit Emmerich vijf wagens met vloerstenen aangevoerd en uit Amsterdam twintig platen marmer. De voorgevel werd voorzien van een brede trap en een bordes en boven de deur het wapen van de stad. Boven de deur een venster, omgeven door fraai bewerkt Bentheimer zandsteen.
Ruim twee eeuwen was het gebouw het pronkstuk van de stad. Tot woensdagmiddag 21 maart 1945, zeven minuten voor vijf. Toen Britse bommenwerpers hun bommen boven de stad loslieten.
Evenals zoveel omliggende panden brandde het volledig uit. Slechts de buitenmuren bleven zwartgeblakerd over. Maar ook die verdwenen. Slechts de stenen leeuwen van de voorgevel werden behouden en kregen decennia later een plek aan de pui van het huidige gemeentehuis.
Na de bevrijding werd het puin van de stad gebruikt om waterpartijen te dichten waar later de wijk De Hoop verrees. Maar… niet al het puin. Een van de betrokken aannemers vond het toch zonde dat een gedeelte van de Bentheimer vensteromlijsting onder de grond zou verdwijnen. De man sloeg het daarom op achter zijn werkplaats. Toen zijn bedrijf jaren later werd overgenomen door aannemersbedrijf Gebroeders Gerritsen vond een van de broers -Gerard- de steen zo mooi dat hij een muurtje in zijn voortuin metselde waar de steen vervolgens een plek kreeg. En daar stond het vervolgens tientallen jaren.
Tot vandaag (zaterdag 31 oktober). Want Gerard Gerritsen schonk het aan Stichting Doetinchem Herdenkt. En daar is het bestuur uitermate blij mee. Het is immers niet zomaar een steen. Het is een symbool voor de verwoesting van de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vandaar dat het een plek heeft gekregen in de hal van het Informatie- en Documentatiecentrum WOII aan de Loolaan.
Veel belangstelling Open Monumentendag
Bijna tweehonderd bezoekers mocht Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) op zondag 13 september op de Kruisberg verwelkomen tijdens de Open Monumentendag. Zij zagen niet alleen de expositie van de oorlogsfoto's van Jan Massink, maar luisterden buiten ook geboeid naar de diverse verhalen die door de SDH-vrijwilligers werden verteld over de talloze gevangenen die er in de cellen tijdens de oorlog opgesloten zaten. Daarnaast werd de cel van de Doetinchemse verzetsvrouw Iet Gerritsen bezocht, alsmede de luchtplaats.
SDH ook op Instagram
Vanaf 23 augustus is Stichting Doetinchem Herdenkt, naast facebookpagina Doetinchem in oorlogstijd, ook te volgen op Instagram.
Op dezelfde dag bezochten voor het eerst ook meer dan 300 bezoekers per dag de webiste van SDH.
Foto Jan Massink in NC-magazine
In het onlangs verschenen magazine van het Nationaal Comité 4 en 5 mei staat een van de unieke foto's van Jan Massink: gevorderde kerkklokken op de kade in Doesburg. De foto maakt deel uit van een landelijke selectie van oorlogsfoto's.
Eerbetoon met bloemen
Vandaag 75 jaar geleden, op 15 augustus 1945, kwam er met de capitulatie van Japan een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Een oorlog die ook in Nederlands-Indië vele slachtoffers kende. Onder hen ook Doetinchemmers. Als eerbetoon legde Stichting Doetinchem Herdenkt vanmiddag bloemen bij het Vredesmonument in het Mark Tennantplantsoen.
Namen van Leo en Eva van Coeverden in Limburgse grot
Deze naam kwam Doetinchemmer Gerhard Kreunen op dinsdag 21 juli tijdens zijn vakantie tegen in de grotten van Valkenburg: Leo van Coeverden, 22-5-1941....
Leo bezocht de grot die dag (naam eronder) samen met Eef van Coe...... Eveneens uit Doetinchem. (Die achternaam is een beetje moeilijk te lezen, maar naar alle waarschijnlijkheid staat er de naam van zijn vrouw, Eef (Eva) van Coeveren, temeer daar het stel volgens velen onafscheidelijk was.)
In februari 1941 waren in Amsterdam de eerste Joden opgepakt en gedeporteerd. Leo en Eva doken onder en belandden met een groep andere Joden in de grot.
Enkele maanden later was de eerste razzia in Doetinchem (8 oktober) waarbij joodse inwoners werden opgepakt.
Leo van Coeverden was in 1940 getrouwd met Eva Berlijn. Ze hadden een dochtertje Julia (16-4-1942) en woonden in de (later afgebroken) boerderij De Roskam aan de Terborgseweg.
Na hun verblijf in de grot kwamen ze blijbaar terug naar Doetinchem. Het verhaal wil dat Eva toen niet meer wilde onderduiken omdat ze haar ouders niet in de steek wilde laten. Allen werden in mei 1943 opgepakt en op 28 mei vergast in Sobibor.
De 46 mannen van het Rademakersbroek hebben een plek
Op dinsdag 21 juli hebben 46 foto's van de mannen die op 2 maart 1945 op het Rademakersbroek bij Varsseveld door een Duits vuurpeloton zijn gefusilleerd een plek gekregen. Het zijn verzetsmensen uit voormamelijk Gelderland en Overijssel. De mannen zaten gevangen in De Kruisberg toen de Aaltense verezetsgroep De Bark vier Duitse soldaten doodde. Als vergelding werden de 46 mannen op het erf van de familie Kraaijenbrink geëxecuteerd.
Het is de bedoeling van SDH om in de cel vervolgens ook de foto's te plaatsen van anderen die er tot en met 27 maart 1945 gevangen zaten. Dat betreft onder meer de mannen die vanuit De Kruisberg getransporteerd werden naar Duitse concentratiekampen (oa op 1 februari, waarbij enkelen onderweg naar Neuengamme uit de treinwagons wisten te ontsnappen.) Ook is SDH bezig met het vezamelen van foto's en verhalen van de 57 vrouwen en 6 mannen die door de Sicherheitsdienst op 27 maart 1945 nog hals over kop wegevoerd werden naar Kamp Westerbork. (een paar dagen later werden de vrouwen in Grijpskerk vrijgelaten). Tevens verzamelt SDH de foto's en verhalen van Kruisberg-gevangenen die na enige tijd werden vrijgelaten.
In de naastgelegen cel is er plaats voor de verhalen en foto's van gevangenen die na 1 april 1945 in het Bewaar- en Verblijfkskamp De Kruisberg opgesloten zaten.
25 foto's gefusilleerde Kruisberg-gevangenen bij Woeste Hoeve
Op 12 juli hebben 25 foto's van mannen die op 8 maart 1945 bij de Woeste Hoeve zijn gefusilleerd een plaats gekregen in cel 3 van de Kruisberg. Daarnaast worden in korte beschrijvingen weergegeven wie zij waren.
De 25 in de Kruisberg gevangen gehouden verzetsstrijders en een Poolse piloot werden met 92 anderen gefusillleerd als vergelding voor de aanslag van het verzet op SS-Polizeichef Hanns Albin Rauter. Zijn chauffeur en adjudant kwamen daarbij om. De zwaargewonde Rauter hield zich dood, maar overleefde. Totaal werden op 8 maart in het hele land 274 mannen gefusillleerd.
Unieke foto-expositie geopend
Op zondag 12 juli is expositie van oorlogsfoto's van Jan Massink in De Kruisberg geopend. Een historische plek, omdat het complex tijdens de Tweede Wereldoorlog als gevangenis zo'n macabere rol speelde.
De opening werd symbolisch verricht door zijn nicht Inge Alsema. Vervolgens werd de tentoonstelling van de unieke collectie in de voormalige cellen door velen bekeken.
Expositie oorlogsfoto's in De Kruisberg
De expositie van oorlogsfoto’s van Jan Massink in het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers duurde slechts twee weken: half maart kwam er door het coronavirus abrupt een einde aan.
Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) ging daarna op zoek naar een nieuwe locatie. Die vond het in een voormalige gevangenisvleugel van De Kruisberg waar SDH al langer meerdere activiteiten verzorgt.
In dertien cellen zijn de komende maanden de unieke foto’s wederom te aanschouwen. In elke cel laten ze een bepaald onderwerp uit de Tweede Wereldoorlog zien: van inval, jodenvervolging, NSB, verzet, vorderingen, bombardementen komt de bezoeker uiteindelijk uit bij bevrijding en de wederopbouw.
Daarnaast komen de toenmalige Kruisberg-gevangen aan de orde. Onder hen de 46 verzetsmensen die in diezelfde cellen door de Sicherheitsdienst gevangen werden gehouden totdat zij op 2 maart 1945 op het Rademakersbroek werden gefusilleerd. Dat geldt ook voor de 25 mannen die zes dagen later bij de Woeste Hoeve werden geëxecuteerd en de velen die naar Neuengamme werden afgevoerd.
De opening is zondag 12 juli om 13 uur. Vervolgens is de expositie die dag geopend tot 17 uur. De openingsdagen erna zijn te vinden op de website doetinchemherdenkt.nl
De entree bedraagt 2 euro. Kinderen tm 15 jaar hebben gratis toegang.
Herdenking De Pas
Kort nadat SDH-bestuurslid Arie Kappert in hun klas de verhalen over de door hun school geadopteerde veertien oorlogsgraven aan de Loolaan had verteld, zou groep 8 van Montessorischool De Pas naar de begraafplaats gaan. Zoals ze dat al enkele jaren doen in maart. Om de grafstenen schoon te maken, de perkjes te onderhouden en te herdenken. Het coronavirus zorgde er echter voor dat dat niet door kon gaan.
Nu op de scholen alles weer enigszins normaal is, kon een en ander alsnog doorgang vinden. Vandaar dat op donderdag 2 juli 25 leerlingen ’s morgens op hun fietsen eerst naar de voormalige gevangenis De Kruisberg togen. Daar vertelde onder meer Joke Mulschlegel over haar moeder Iet Gerritsen die tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakte van het verzet. Zij werd er door de Sicherheitsdienst gevangengehouden. De kinderen bezochten haar voormalige cel hetgeen grote indruk maakte. Dat gold ook voor de luchtplaats, waar de gevangenen vijf minuten per dag rondjes mochten lopen.
Na de lunch ging het naar de Algemene Begraafplaats aan de Loolaan. Daar kregen de stenen van twaalf geallieerde vliegtuigbemanningsleden en twee Nederlanders met borstels en water een schoonmaakbeurt. Daarna was er een herdenking. De kinderen legden bloemen en hielden een minuut stilte.
Heropening expositie oorlogsfoto's Massink
Er wordt in de Kruisberg hard gewerkt om de expositie van de oorlogsfoto's van Jan Massink te heropenen. Deze moest half maart -twee weken na de opening- op het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers door het coronavirus noodgedwongen worden beëindigd.
29 juni 2020
Binnenkort volgt meer nieuws.
Foto-expositie Massink bij TV Gelderland
Op donderdag 16 aril heeft Omroep Gelderland opnamen gemaakt in het erfgoedcentrum over de foto-expositie van Jan Massink. Dit mede omdat de expositie slechts twee weken geopend is geweest vanwege het coronavirus. Op zondag 19 april is het item in het nieuws uitgezonden. Daarnaast zijn er op de websites van 75 Vrijheid en Omroep Gelderland talloze foto's te zien.
Meer foto's kunt u ook bekijken op de beeldbank van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers: www.ecal.nu
Canadezen komen niet naar Doetinchem
19 maart 2020 - Op zaterdag 2 mei was er een wandeltocht gepland van Megchelen naar Doetinchem van honderden wandelaars waaronder 150 Canadezen, voornamelijk kinderen van voormalige militairen; In our fathers footsteps. Canadese familieleden zouden met bussen naar Doetinchem worden gebracht. Een band van 80 doedelzakspelers en trommelaars zou vanaf het gemeentehuis voorafgaan bij een intocht door de stad. Op het Simonsplein zouden vervolgens optredens plaatsvinden. Daarna zou er bij het tank-monument in het Canadapark een herdenking zijn.
Maar dit alles gaat niet door. In Canada zijn vandaag de voorbereidingen stopgezet, mede vanwege een negatief reisadvies. Geprobeerd wordt om een en ander te verplaatsen naar mei 2021.
afgelastingen ten gevolge van de coronacrisis
Vanwege de coronacrisis heeft het bestuur van Stichting Doetinchem Herdenkt
besloten om een aantal activiteiten niet door te laten gaan. Dat betreft:
- De herdenking van het bombardement van 19 maart 1945 op 19 maart as in de Waterstraat en Driekoningenkapel.
- De fietstocht op 20 maart.
- De herdenking van het bombardement van 23 maart 1945 op 23 maart as bij de fietsbrug en in de Driekoningenkapel.
- De herdenking van school De Pas.
- De bevrijdingsoptocht op 4 april afgelast.
En daarnaast:
- Ook de lezing van Theo Rougoor in 't Brewinc op 19 maart gaat niet door.
- De herdenking in de Catharinakerk op 21 maart gaat niet door. Nieuwe datum volgt.
_Het WO2-cafe op 24 maart in 't Brewinc gaat niet door.
- Ook een bezoek van de Vrijheidskaravaan van Omroep Gelderland op 2 april gaat niet door.
bewogen middag
Zondag 8 maart. - Ze kwamen weer uit alle delen van het land; familieleden van voormalige gevangenen van De Kruisberg. Familie van verzetsmensen, waarvan sommigen in de cellen van het complex de laatste uren van hun leven doorbrachten voordat ze op 2 maart 1945 door Duitse vuurpelotons werden gefusilleerd op het Rademakersbroek of zes dagen later, op 8 maart bij de Woeste Hoeve. Anderen overleefden en haalden de bevrijding.
De door Stichting Doetinchem Herdenkt georganiseerde bijeenkomst was uitsluitend bedoeld voor familieleden. In twee oorlogscellen werden diverse gebeurtenissen en omstandigheden besproken en werd er voorgelezen uit dagboeken. In een naastgelegen zaal bleek vervolgens dat soms puzzelstukjes onverwacht in elkaar vielen en kwamen er na 75 jaar toch nog antwoorden op vragen.
herdenking rademakersbroek
Op maandag 2 maart vond onder grote belangstelling de jaarlijks herdenking op het Rademakersbroek plaats. In een tarweveld werden daar in 1945 46 mannen gefusilleerd. Het betrof Todeskandidaten uit De Kruisberg. Burgemeester Otwin van Dijk hield er een toespraak en de burgemeester van het Duitse Rees legde een krans. Zes kinderen van de Meanderschool uit Heelweg vertelden wat zij onder vrijheid verstaan. SDH-voorzitter Karel Berkhuysen hield eveneens een toespraak en las enkele passages voor uit dagboeken van voormalige gevangenen.
Weer veel belangstelling voor oorlogscellen Kruisberg
Op zondag 1 maart was er wederom veel belangstelling voor de oorlogscellen van De Kruisberg. In een van de cellen vertelde Kirsten Zimmerman het verhaal van de 46 mannen die op 2 maart 1945 vanuit De Kruisberg naar het Rademakersbroek bij Varsseveld werden gebracht en daar werden gefusilleerd. Morgen, 75 jaar nadien, worden ze bij het monument herdacht.
Een van de gefusilleerde mannen was Jan Jacob de Groot uit Vroomshoop. Vanmiddag vertelde in een naastgelegen cel zijn kleinzoon Jan Jacob het verhaal over zijn opa.
In een andere ruimte was er aandacht voor de Poolse piloot Czeslaw Oberdak. Ook hij zat gevangen in De Kruisberg en werd op 8 maart 1945 bij de Woeste Hoeve met 116 anderen gefusilleerd als represaille na de verzetsaanslag op Rauter. Journalist Richard Schuurman (foto) vertelde over zijn zoektocht waardoor de Pool uiteindelijk toch een graf kreeg in Polen. Hij schreef er een boek over.
Foto-expositie geopend
Op vrijdagavond 28 februari is in 't Brewinc de foto-expositie van Jan Massink geopend. Het betreft meer dan honderd foto's die Massink tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gemaakt. Niet alleen in zijn woonplaats Doetinchem, maar ook in de wijde omgeving. Daarnaast maakte hij al snel na de Duitse inval vele foto's op de Grebbelinie en op andere plaatsen. Een groot deel van de foto's is nog nooit eerder gepubliceerd. Ook op deze website treft u talloze foto's van Massink aan. De docent aan het Gemeentelijk Lyceum was medeoprichter van de Doetinchemse Amateur Fotografen Club. Aan de hand van zijn foto's gaf hij geregeld lezingen, onder meer aan de Volksuniversiteit.
De expositie is een gezamenlijk initiatief van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers en Stichting Doetinchem Herdenkt. De expositie is te zien tot en met 7 mei.
Bezoeken Metzo College
Ruim 200 leerlingen van het Metzo College, verdeeld over 10 groepen, bezochten op woensdag 19 februari het WOII-Informatie- en Documentatiecentrum aan de Loolaan van Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) en de geallieerde oorlogsgraven op de begraafplaats. Vervolgens brachten ze een bezoek aan de voormalige gevangenis de Kruisberg. In de cellen, waar tijdens de oorlog de Sicherheitsdienst verzetsmensen gevangen hield, luisterden ze naar SDH-vrijwilligers Joke Mulschegel en Jan Jacob de Groot. Joke vertelde over haar moeder die deel uitmaakte van het verzet en er gevangen had gezeten, Ook de opa van Jan Jacob de Groot zat er opgesloten. Hij behoorde tot de 46 mannen die op 2 maart 1945 op het Rademakersbroek zijn gefusilleerd.
Stichting Catharina Cultureel had daarnaast de Catharinakerk opengesteld. Daar was onder meer aandacht voor de bombardementen van maart 1945.
Lezing Edwin Zweers
Evenals een week eerder (operatie Veritable, film Krieg am Niederrhein) was Wielercafé Parijs is nog Ver op donderdag 13 februari volgestroomd met tientallen belangstellenden. Deze keer kwamen ze voor Edwin Zweers. De historicus was door Stichting Doetinchem Herdenkt uitgenodigd om een lezing te geven over de geallieerde operaties Plunder en Varsity; de Rijnoversteek en de voorbode van de bevrijding van de Achterhoek. Met talloze foto's, films en kaarten, vergezeld van deskundig commentaar, informeerde Zweers zijn gehoor over dat wat er zich 75 jaar geleden op Duits gebied afspeelde, slechts enkele tientallen kilometers van Doetinchem verwijderd.
Filmvertoning
In wielercafé Parijs is nog Ver werd dinsdag 4 februari door SDH de film Krieg am Niederrhein vertoond. Het betreft een Duitse film die de aanval op het Rijnland (operatie Veritable) en de oversteek bij Wesel en Rees laat zien (operaties Plunder en Varsity). Voorzitter Herbert Kleripass van Geschitsverein Emmerich voorzag eea van commentaar. Tevens las hij enkele ooggetuigenverslagen voor.
De Duitstalige film (zonder Nederlandse ondertiteling) bevat indrukwekkende historische beelden uit 1944 en 1945 en besteedt aandacht aan het gebied in en rondom het Rijk van Nijmegen ten tijde van de aanval op het Rijnland. Aan bod komen onder andere de slag om het Reichswald en de bombardementen op Duitse steden, zoals onder meer Kleve en Wesel. Daarnaast worden de grootscheepse evacuaties van vluchtelingen uit het Duits-Nederlandse grensgebied in beeld gebracht. De film is aangevuld met beelden van geallieerde oorlogscorrespondenten.
Informatiebordje
Bij de ingang van de Algemene Begraafplaats aan de Loolaan bevindt zich vanaf 1 februari een bordje van Stichting Doetinchem Herdenkt. Daarop valt te lezen dat er een informatie- en documentatiecentrum is. Het bord bevat tevens een QR-code. Indien die wordt gelezen, dan verschijnt de website van SDH. Daar is dan onder meer te zien wanneer het IDC is geopend.
Visitekaartjes
Stichting Doetinchem Herdenkt beschikt vanaf 1 februari over visitekaartjes.
Ze zijn ontworpen door Saskia Bruil.
Bijzondere avond
Op 31 januari 1945 werd de Doetinchemse verzetsvrouw Iet Gerritsen door de Sicherheitsdienst gearresteerd. Na een verhoor dat de hele nacht duurde, werd ze de volgende ochtend opgesloten in de SD-gevangenis De Kruisberg.
Die arrestatie was gisteren 75 jaar geleden. Daarom had Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH) haar dochter Joke uitgenodigd om daar bij stil te staan. Samen met haar drie dochters was ze aanwezig tijdens een maaltijd bij de Stadsboerin -pal naast de gevangenis- en een avond samen met de SDH-vrijwilligers. Daar las zij voor uit de dagboeken van haar moeder die zij onlangs aan SDH schonk.
In een van de dagboeken wordt haar gevangenschap beschreven. Dat gedeelte werd door Joke gisteren in dezelfde cel voorgelezen waar haar moeder -samen met vier andere vrouwen- opgesloten zat.
Toen zij op die vroege ochtend van de eerste februari in de Kruisberg belandde, stonden buiten 94 mannen klaar om te worden afgemarcheerd naar het treinstation. Daar wachtte een trein met drie veewagons die hen naar het Duitse concentratiekamp Neuengamme zou brengen. Onder hen bevond zich de Britse navigator Peter Thorne. Zijn vliegtuig was anderhalf jaar eerder boven Hamburg uit de lucht geschoten.
Pas na middernacht vertrok de trein richting Winterswijk. Al snel wisten de mannen een luikje in de wagon te forceren. Daarna sprongen enkelen uit de trein. Ook Peter Thorne. Hij raakte daarbij echter zwaar gewond. Hij werd door twee boeren gevonden en naar het Sint-Jozef Ziekenhuis gebracht. Daar overleed hij. Hij werd begraven aan de Loolaan.
SDH-vrijwilliger en historicus Paul Hilferink deed onderzoek naar het verhaal van Thorne. Gisteravond presenteerde hij die geschiedenis voor de overige SDH-vrijwilligers. Vervolgens werd een kaarsje geplaatst bij zijn voormalige cel en op zijn graf aan de Loolaan.
Ontroerende Auschwitzherdenking
Op 27 januari 1945 bevrijdden de Sovjets het concentratiekamp Auschwitz. Een vernietigingsoord dat sindsdien symbool staat voor de Holocaust.
Vandaar dat op 27 januari op talloze plaatsen herdenkingen plaatsvonden. Ook in de Doetinchemse Catharinakerk. Naast toespraken van burgemeester Mark Boumans was er een indrukwekkend verslag van de zestienjarige scholier Atay Güner over zijn bezoek aan onder meer Sobibor.
Ook naar het door haar zelf geschreven lied Deep van de even oude Janna Baerends werd ademloos geluisterd. Menig traantje werd er vervolgens weggepinkt toen Miranda Kijzerwaard (foto) het levensverhaal van haar oma Maud Mogendorff vertelde (lees toespraken). Samen met haar twee zussen verbleef zij tijdens de bezetting op diverse onderduikadressen, terwijl haar ouders zich meldden. Zij werden in Sobibor vergast.
Elske ter Lindert sloot de herdenking in het Zweeds af met Gabriella's Song.
Doetinchem viert 75 jaar bevrijding
Op 1 en 2 april 1945 werd Doetinchem door Canadese troepen bevrijd van bijna vijf jaar Duitse bezetting. Dat wordt onder meer gevierd op zaterdag 4 april met een intocht van historische militaire voertuigen, gevolgd door kinderen met versierde fietsen, skelters ed. Ze worden begeleid door muziek van onder meer de Starlight Sisters. Ook maken Canadezen deel uit van de optocht. Meer informatie volgt, oa via www.doetinchemherdenkt
Affiche: een muziekkorps op de Markt na de bevrijding.
Op de achtergrond het gebombardeerde gemeentehuis
Stadswandeling
Op 3 januari was er een stadswandeling. Tien belangstellenden namen deel. De jongste was elf jaar. De route voerde via Simonsplein, Plantsoenstraat, Heezenstraat, Van Nispenstraat, Hofstraat en Grutstraat.
Bewogen cellenbezoek De Kruisberg
Op zondag 27 december waren weer de deuren van de oorlogscellen van de Kruisberg geopend voor publiek. Met 80 bezoekers was de middag volgeboekt. Meer dan helft van hen bestond uit familieleden van de 46 verzetsmensen die er hun laatste uren doorbrachten voordat ze op 2 maart 1945 naar het Rademakerbroek bij Varsseveld werden afgevoerd om daar door een Duits vuurpeloton te worden gefusilleerd.
Nog nooit hadden hun kinderen en kleinkinderen nadien de Kruisberg bezocht. Kirsten Zimmerman en Karel Berkhuysen vertelden in twee cellen diverse verhalen en lazen passages voor uit dagboeken: een emotionele middag.
Indrukwekkende Lichtjesavond
Vele tientallen belangstellenden waren 24 december -kerstavond- ondanks de regen aanwezig op de begraafplaats aan de Loolaan. Tijdens de door Stichting Doetinchem Herdenkt georganiseerde Lichtjesavond werden daar door kinderen lichtjes geplaatst op de 15 oorlogsgraven. Mede door de liederen van het Overdagkoor een indrukwekkende herdenking. Na afloop was er voor iedereen warme chocolademelk.
Wijngaard bezoekt De Kruisberg
Op maandag 9 december bezochten leerlingen van de groepen 7 en 8 van school De Wijngaard de oorlogscellen en de luchtplaats van De Kruisberg. Daar vertelde Stichting Doetinchem Herdenkt verhalen van enkele verzetsmensen die er tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Sicherheitsdienst gevangen werden gehouden.
Bezoekersrecord
Op vrijdag 6 december bekeken voor het eerst meer dan honderd bezoekers op één dag deze website. De site werd op 17 september geopend.
.
Bezoek De Kruisberg
Op zondag 1 december bezochten veel belangstellenden De Kruisberg. SDH-vrijwilligers vertelden in de cellen diverse verhalen over gevangenen die er tijdens de laatse oorlogsmaanden door de Sicherheitsdienst gevangen werden gehouden. Kirsten Zimmerman vertelde over de 46 mannen die op het Rademakersbroek op 2 maart 1945 werden gefusilleerd en de 25 die bij de Woeste Hoeve zes dagen later een zelfde lot ondergingen.
Jaarboek ecal gepresenteerd
Op vrijdag 29 november is in de kerk in Megchelen het 43ste jaarboek van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers gepresenteerd. Het boek bevat uitsluitend verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Twee van de in totaal elf artikelen betreffen Doetinchem. Gelderlander-journalist Henny Haggeman schreef een artikel over de eerder dit jaar overleden Brit Bill Cole, een van de bevrijders van de stad.
Karel Berkhuysen schreef eveneens een artikel over de bevrijding van Doetinchem. Hij deed dat door de ogen van verzetsvrouw Iet Gerritsen op basis van haar dagboeken.
Cellen ingericht
Op woensdag 27 november zijn de twee cellen van De Kruisberg ingericht. Klaar om de belangstellenden te ontvangen tijdens de opening op zondag 1 december.
Televisieopnamen De Kruisberg
gld.nl/zjmt
Op donderdag 21 november heeft Omroep Gelderland/Regio8 opnamen gemaakt in de voormalige gevangenis De Kruisberg en in het archief van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers. Daarbij draait het om de Doetinchemse Iet Gerritsen die tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakte van het verzet. De televisie-uitzending is wellicht dit weekend, maar waarschijnlijk maandag. De cel is op en na zondag 1 december geopend voor publiek. Daar zal SDH haar verhaal vertellen en dat van enkele andere gevangenen.
Scholierenrondleiding De Woordhof
De groepen 6, 7 en 8 van OBS De Woordhof uit Hummelo hebben op respectievelijk 11, 15 en 18 november gevangenis De Kruisberg bezocht, waaronder de cel van voormalig verzetsvrouw Iet Gerritsen. Vervolgens was er een stadswandeling door het Doetinchemse centrum.
Stro
Op woensdag 13 november heeft Paul Hilferink met zoon en dochter stro bezorgd voor de strozak in de brits. Het stro was afkomstig van Rob Veenes uit Wehl, waarvoor onze dank.
Bezoek Morris
Woensdag 23 oktober was Morris Esmeijer op bezoek in het Informatie- en Documentatiecentrum. Hij had foto's meegenomen die hij van zijn opa had gekregen. Daarnaast liet hij blijken dat hij erg veel weet over de Tweede Wereldoorlog: een interesse na zijn bezoek aan de Normandische invasiestranden.
Brits
Dinsdag 22 oktober - Stichting Doetinchem Herdenkt wil graag een cel in voormalige gevangenis De Kruisberg op authentieke wijze inrichten om daar de verhalen van de gevangenen tijdens de Tweede Wereldoorlog te vertellen.
Daarom vroegen we de Stadskamer om een toenmalige brits na te maken.
En dan bellen ze een week later op dat ie klaar is. En dan vertellen ze dat ze ook wel een strozak willen maken. En dan komen ze alles ook nog brengen. Dankjulliewel geweldige medewerkers van de Stadskamer!!!
Laatste fietstocht 2019
Op zondag 20 oktober is de laatste -en beetje natte- fietstocht van 2019 verreden: de Gaanderentocht via de Slangenburg. Pas in april 2020 is de eerstvolgende fietstocht. De komend maanden zijn er wel stadswandelingen en rondleidingen op het Algemeen Kerkhof en in gevangenis De Kruisberg.
Projectoverleg
Op donderdag 17 oktober is Kirsten Zimmerman uit Amsterdam in Doetinchem geweest voor overleg. Zij is projectleider van De 46 van het Rademakersbroek: de mannen die gevangen zaten in De Kruisberg en op 2 maart 1945 zijn gefusilleerd in het Rademakersbroek bij Varsseveld.
Omdat Stichting Doetinchem Herdenkt in het cellencomplex hun verhalen wil gaan vertellen, is met SDH-voorzitter Karel Berkhuysen besproken hoe een en ander vorm gegeven kan worden.
Kirsten Zimmerman in een van de cellen
Veilig
De dagboeken van verzetsvrouw Iet Gerritsen liggen sinds donderdag 3 oktober veilig en onder ideale klimatologische omstandgheden in het archief van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers. Onder toeziend oog van haar dochter en kleindochter kregen de elf dagboeken van Ecal-medewerker Ignas een prima plek.
Contract getekend en sleutels gevangeniscellen ontvangen
Maandag 21 oktober heeft Karel Berkhuysen, voorzitter van Stichting Doetinchem Herdenkt (SDH), het contract getekend met betrekking tot het gebruik en inrichten van de gevangeniscellen van De Kruisberg. Vervolgens kreeg hij uit handen van Loes van Veldhuisen van De Kabath de sleutels van de cellen en het gebouw.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was De Kruisberg in gebruik bij de Sicherheitsdienst. De Duitsers hielden er honderden mensen gevangen. Daaronder vele verzetsmensen die golden als Todeskandidaten. Begin maart 1945 werden 71 van hen gefusilleerd, waaronder 46 mannen op het Rademakersbroek bij Varsseveld.
SDH wil hun verhalen vertellen. Dat geldt tevens voor het verhaal van de Doetinchemse verzetsvrouw Iet Gerritsen. Zij zat er ruim vijf weken gevangen en beschreef later haar gevangenschap. SDH gaat dezelfde cel zo authentiek mogelijk inrichten. Er zal onder meer worden voorgelezen uit haar dagboeken die SDH onlangs uit handen van haar dochter ontving.
Binnenkort zullen de cellen voor publiek zijn geopend.
Brits
SDH wil een cel in de Kruisberg, de voormalige gevangenis van de Sicherheitsdienst, weer zoveel mogelijk op authentieke wijze inrichten. Hoewel er vijf of zes mensen per cel verbleven, kende een cel maar één brits. Een dergelijk bed is op verzoek van SDH gemaakt door de Stadskamer. De brits zal binnenkort worden overgebracht naar De Kruisberg. Daarna zal bekend worden gemaakt wanneer de cel klaar is en voor publiek is opengesteld. Opgave voor een bezoek is mogelijk via het aanmeldformulier, zie rondleidingen.
Vriendschap
Op donderdag 26 september ontving SDH de 86-jarige meneer Landré. Hij was helemaal met zijn auto uit zijn woonplaats Noordwijk gekomen om een afspraak te maken over een vriend uit Canada. Het betreft een 96-jarige voormalige militair die tijdens de oorlog gevochten heeft bij de bevrijding van Doetinchem. Hij is vastbeloten om volgend jaar tijdens de viering van 75 Jaar Vrijheid naar Doetinchem te komen.
